W artykule badane są relacje pomiędzy architekturą i modą. Związki strukturalne, formalne i użytkowe zostały omówione na przykładzie architektury komercyjnej w Tokio. Budynki ekskluzywnych sklepów firmowych charakteryzują się najnowocześniejszymi konstrukcjami, użyciem szkła jako materiału konstrukcyjnego i dekoracyjnego, zastosowaniem reklam i logo do kompozycji elewacji oraz wykorzystaniem faktur materiałów, indywidualnej stylistyki projektantów i stylów w modzie.

1. Architektura i moda - skomplikowane relacje

Projektowanie ubiorów, czyli fashion design (oba słowa przyjęły się w języku polskim), jest bez wątpienia sztuką nie tylko użytkową. Kreacje haute couture specjalnie tworzone na pokazy są czystymi dziełami sztuki. Sztuka i architektura od dawna się nawzajem inspirowały. Kolejne fale w modzie powstawały pod wpływem przemian społecznych, kulturalnych, a także ewolucji w architekturze. Moda zmieniała się od zawsze, ale szczególnie dynamicznym zmianom - sezonowym zaczęła podlegać od 20. wieku. Takie style architektoniczne jak gotyk, barok, modernizm, eklektyzm, czy post-modernizm, znalazły swoje odzwierciedlenie w stylach w ubiorze, a także w modzie proponowanej przez poszczególnych projektantów. W przeciwieństwie jednak do architektury, w której style zmieniają się szczególnie pod wpływem rozwoju technologii w budownictwie i nie powtarzają się tak często (chociaż był Neo-gotyk, Neo-klasycyzm, itp.), style w modzie powracają co jakiś czas, np. styl lat 60., lat 70., czy lat 80. Nie jest to oczywiście dosłowna powtórka, ponieważ stare pomysły zostają na nowo przetworzone, jednak widać podobną stylistykę i inspiracje.

Relacja pomiędzy modą i architekturą polega na tym, że w dzieła w obu dziedzinach są oparte na konstrukcji, posiadają formę, a także spełniają fukcję użytkową - ubrania i schronienia. Architekci są wrażliwi na modę i niejednokrotnie angażują się w projektowanie ubiorów czy biżuterii (np japoński architekt Kengo Kuma współuczestniczy w projektowaniu biżuterii marki MaYu). Ubrania, torebki czy buty odzwierciedlają trendy w konstrukcji, czy też estetykę formy, np konstruktywizm lub minimalizm.

Oddziaływanie mody na architekturę i odwrotnie znajduje swój wyraz szczególnie w architekturze komercyjnej sklepów. Począwszy od lat 1990., luksusowe światowe firmy nie ustawały w poszukiwaniach nowych dróg służących promocji swoich marek. Reklamy na billboardach, w magazynach i telewizji nie były już wystarczająco atrakcyjne. Specjaliści od reklamy uświadomili sobie, że opakowanie produktu jest tak samo ważne jak sam produkt. Tylko jeden mały krok dzielił wielkich sprzedawców od promocji poprzez opakowanie do promocji poprzez ekscytujący sklep firmowy. Zaczęły powstawiać sklepy słynnych marek przypominające swoim luksusowym wyglądem sprzedawane w nich artykuły.

Architektura znalazła także swoje odzwierciedlenie w najnowszej modzie. Zastosowanie w najnowszej architekturze metalu, konstrukcji membranowych, super lekkiego szkła, wytrzymałego szkła konstrukcyjnego oraz tworzyw sztucznych, a także inspirowanie trendami dekonstruktywistycznymi, ekspresjonistycznymi i innymi, przekroczyło granice architektonicznych atelier i placów budowy i znalazło się na wybiegach. Na kształtowanie się nowoczesnej współczesnej mody wpłynął także rozwój technologii tekstylnych, dzięki którym udało się wyprodukować materiały, które dzięki wbudowanym sensorom są czułe na zmiany klimatyczne. Materiały odporne na warunki klimatyczne także inspirowały powstawanie odpowiednich ubrań. Z kolei architekci zaadoptowali z tradycyjnego krawiectwa techniki plisowania, stebnowania, krojenia, drapowania, nakładania przejrzystych warstw, co pozwoliło im projektować budynki elastyczne, transparentne, niepalne, a nawet składane i przenośne (jak np ruchomy pawilon Chanel "Mobile Art" zaprojektowany przez Zahę Hadid).

Przenikanie się architektury i mody widać w twórczości takich projektantów jak Martin Margiela, Issey Miyake, Alexander McQueen, Tadao Ando, Kazuyo Sejima czy Daniel Libeskind. W obu dziedzinach jest wiele wybitnych postaci, a wśród nich tacy jak Hussein Chalayan, Rei Kawakubo (japońska projektantka mody, która zaprojektowała swoje sklepy), Rem Koolhaas i Zaha Hadid, którzy przyznają jak wielkie ma dla nich znaczenie inspiracja modą. Wpływ mody na architekturę ma swoje odzwierciedlenie w konstrukcji budynku, teksturze elewacji, kolorystyce, stosowaniu detali, urządzeniu wnętrz i symbolice dzieła.

2. Nowa architektura komercyjna w Tokio

Nowa architektura komercyjna pojawiła się w Japonii w wielkich metropoliach w pierwszej dekadzie 21 wieku. Nowe sklepy rozprzestrzeniły się w centrum Tokio, szczególnie na Omotesando, w Aoyama i na Ginzie.

2.1. Omotesando

Omotesando, nazywane tokijskim Champs-Elysees, jest malowniczym bulwarem o długości jednego kilometra, wysadzanym po obu stronach rozłożystymi drzewami brzostownic, który prowadzi do chramu Meiji, największego sanktuarium shintoistycznego w Tokio. Ulokowane wzdłuż ulicy liczne kawiarnie, restauracje, sklepy i butiki, w tym wiele sklepów czołowych marek, czynią z Omotesando popularne miejsce spacerów.

Na tej jednej tylko ulicy w Tokio, firmy reprezentujące marki należące do światowej elity zbudowały jeden po drugim swoje olśniewające sklepy wzorcowe. Jednym z wyróżniających się budynków jest sklep Diora zaprojektowany przez parę eksperymentujących japońskich architektów Kazuyo Sejimę i Ryue Nhishizawę, którzy są także znani pod firmową nazwą SANAA. Zaraz na przeciwko znajduje się kompleks Omotesando Hills, zaprojektowany przez Tadao Ando. Parę bloków dalej mieści się zaprojektowany przez Juna Aoki sklep wzorcowy Louisa Vuittona, a dalej w dół ulicy ulokowane są sklep firmy Tod's zaprojektowany przez Toyo Ito, One Omotesando, w którym mieszczą się Fendi, Donna Karan i Celine, autorstwa Kengo Kumy, a także przypominający diament sklep Prady, zaprojektowany przez Herzoga & de Meurona. Budynki te są swoistym pomnikiem japońskiego wyrafinowanego konsumeryzmu, a także wyrazem nieustających ambicji słynnych marek. Architektura luksusowych sklepów jest architekturą nowego rodzaju, staje się bowiem częścią komercyjnego produktu. Te budynki są przede wszystkim trójwymiarowymi świecącymi się billboardami, które zostały zaprojektowane po to, aby uwieść konsumentów.

Budynek "Louis Vuitton", 2003 r.

Architektura komercyjna w odniesieniu do sklepów firmowych największych marek została zapoczątkowana w Tokio przez koncern LVMH (Moet Hennessy, Louis Vuitton). Luksusowy konglomerat zdecydował się na zamówienie "epokowej architektury" i w celu realizacji "budynków mody" wynajął architektów młodszej generacji. Budynek został zaprojektowany przez Juna Aoki (Jun Aoki & Associates). Budynek wraz z subtelną, krytą drewnem konstrukcją, stał się wynikiem zadziwiającego procesu estetycznej twórczości. (Fot. 1) Wykończenie ściany osłonowej składa się z dwóch rodzajów siatki metalowej, paneli ze stali nierdzewnej oraz z dwóch warstw szkła ornamentowego. Cała powierzchnia wielkości 3,340 m2 została podzielona na pięć obszarów, które zostały zaprojektowane na kształt podróżnych kufrów o różnych wymiarach i różnie względem siebie usytuowanych, często na siebie nachodzących w wyniku subtelnego, a także złożonego modelu wykorystania przestrzeni. Ich płaszczyzny odzwierciedlają wielorakie motywy, którymi były pokryte w przeszłości słynne kufry LV. Tak skomponowana fasada z wielowartwową nieprzejrzystą ale trójwymiarową powłoką daje efekt wielkiej elegancji wyrażonej z powściągliwością. Architekt osiągnął to, o co chodziło koncernowi LVHM - prawdziwą jedność pomiędzy modą i architekturą.

Budynek "Omotesando One", 2003 r.

Tematem projektu jest siedziba grupy znanych marek (Fendi, Celine, Donna Karan New York), która znajduje się u wejścia na Omotesando (Fot. 2). Budynek został zaprojektowany przez Kengo Kumę (Kengo Kuma & Associates) na zasadzie bloku o konstrukcji słupowo-ryglowej o głębokości 45 cm, wykonanego z drewna laminowanego podtrzymującego ścianę osłonową. Linie pionowe konstrukcji i drewno zastosowane w elewacji harmonizują z otaczającymi budynek drzewami brzostownic, a także stanowi symboliczne odniesienie do zabytkowej architektury chramu Meiji. Zastosowana konstrukcja wpływa na oszczędność energii, ponieważ wnętrza są zasłonięte przed bezpośrednim działaniem słońca.

Budynek "Dior Omotesando", 2003 r.

Budynek zaprojektowany przez Kazuyo Sejimę i Ryue Nishizawę, sprawia wrażenie nienaruszonego białego pudełka z ostrymi krawędziami, które wypełnia całkowicie trapezoidalną działkę. Sukienka couture, która w modzie jest szczytem piękna, jest dla tego projektu głównym źródłem inspiracji. 30-metrowej wysokości budynek wyróżnia się dramatyczną fasadą przypominająca drapowania sukienki. Efekt ten wynika z podwójnej ściany osłonowej wykonanej z płaskiego przezroczystego szkła od zewnątrz i od wewnątrz z lekko zaokrąglonych paneli akrylowych (Fot. 3). Białe pasy wydrukowane na akrylowych ścianach powodują, że wygląd budynku zmienia się w zależności od padającego światła w ciągu dnia oraz od stopnia penetracji oświetlenia wieczorem. Kilka białych biegnących horyzontalnie opasek aluminiowych powoduje dalsze przerwanie jedności bryły na kilka nierównych części. Budynek w formie białego pudełka wyraża elegancki feminizm, powodujący, że bez trudu wyróżnia się na ulicy usianej innymi "gwiazdami". Nie odkrywając całkowicie tego, co znajduje się za białymi drapowaniami, architektura ta zawiera powiew tajemniczości, który może przyciągnąć klientów i pozwolić im wejść i zapoznać się ze światem luksusu Diora. Architekci stworzyli smuklą bryłę o maksymalnie dozwolonej wysokości. Czytelność poszczególnych przestrzeni jest uzależniona od stopnia przejrzystości elewacji, który się zmienia tak, że ściany pomieszczeń technicznych są najbardziej matowe. Budynek jest przykładem architektury inspirowanej drapowaną tkaniną, która odzwierciedla się w postaci podświetlanych powierzchni szklanych.

Budynek "Tod's Omotesando", 2004 r.

Jest to następny przykład architektury tworzonej na potrzeby handlowe. Budynek zaprojektowany przez Toyo Ito (Toyo Ito & Associates), posiada ścianę osłonową z bloków szklanych umieszczonych w betonowo-stalowej konstrukcji nośnej. Zamiast sztywnych kątów prostych, budynek Tod's Omotesando jest usztywniony dzięki delikatnie krzyżującej się konstrukcji naśladującej formy organiczne (Fot. 4). Rosnące w pobliżu wiązy znajdują odbicie w elewacji budynku. Rozgałęziona konstrukcja jest trójwymiarowa, rozciąga się od zewnątrz do wewnątrz przyczyniając się do uzyskania całkowitej jedności pomiędzy zewnętrzem i wnętrzem budynku. Designerskie towary ułożone w tak skomponowanych wnętrzach stają się jednością z architekturą. Tod's jest także przykładem "architektury organicznej" inspirowanej formami przyrody i harmonizującej z otoczeniem naturalnym.

Budynek "Prada Omotesando", 2004 r.

Sklep zaprojektowany przez Jacques'a Herzoga & Pierre de Meurona (Herzog & de Meuron) we współpracy z korporacją Takenaka jest niekonwencjonalnym sześciokondygnacyjnym budynkiem z kryształowego szkła (Fot. 5). W ramach jego struktury, przestrzeń i fasada zostały ze sobą nierozerwalnie związane. Podstawową jednostką jest element rombowy ze szkła o szerokości 3,2 m i wysokości 2,0 m. Celem projektantów było stworzenie prostej formy wyróżniającej się kształtem w zależności od kąta. Szklane ściany nie są zwykłymi przezroczystymi ścianami kurtynowymi, ale przejrzystymi powłokami konstrukcyjnymi. Rdzeń struktury rozprzestrzeniania się płynnie do wind, na schody, do pomieszczeń montażowych i na sklepowe półki, dając poczucie ciągłości powierzchni handlowej, idealnie zintegrowanej z architekturą. Design budynku kojarzy się z oryginalnymi pomysłami i wyrafinowaniem detali u Prady. Budynek stanowi jeszcze jeden przykład eleganckiej "architektury szkła".

Budynek Japońskiego Stowarzyszenia Pielęgniarzy i sklep Burberry, 2004 r.

Ze względu na to, że grunty są bardzo drogie w centrum Tokio i deweloperzy pragną je wykorzystać w stu procentach, obiekty komercyjne wzdłuż Omotesando zazwyczaj ściśle okupują swoje działki. Jednym z nielicznych wyjątków jest zaprojektowany przez Kisho Kurokawę (Kisho Kurokawa Architect & Associates) budynek Japońskiego Stowarzyszenia Pielęgniarzy (Japan Nursing Association Building, 2004 r.). Mimo, że budynek należy do stowarzyszenia, pierwsze piętro jest typowo dla Omotesando przeznaczone na sprzedaż detaliczną. Naczelną ideą projektu jest uzyskanie symbiotycznej harmonii pomiędzy budynkiem a ulicą (Fot. 6). Koncepcja ta została zrealizowana poprzez utworzenie przestrzeni publicznej w formie małego parku z dala od ulicy, oraz poprzez umieszczenie sklepów na parterze i pierwszym piętrze. Dodatkowo w poprzek budynku została utworzona szczelina, w której znajdują się schody. Prostokątną elewację składającą się z kilku różnych płaszczyzn przenika z jednej strony kształt stożka - element często występujący w pracach Kurokawy - który dodaje całości dramatyzmu. Budynek odzwierciedla trend w architekturze inspirowany tradycyjną estetyką japońską. Sklep Burberry, który mieści się w budynku, ma na elewacji motyw klasycznej kratki Burberry oraz bilboardy z pokazów mody. Elewacja wyraża więc produkt designerski w sposób bezpośredni.

Budynek "Gyre" i sklep Chanel, 2007 r.

Jeden z najnowszych budynków na Omotesando, budynek "Gyre" (2007 r.), w którym znajduje się m. in. sklep Chanel i który stanowi kompleks handlowy zaprojektowany przez Takenaka Corporation, ma kształt pięciu niesymetrycznie spiętrzonych pudeł (Fot. 7). Tak nieregularnie poprzesuwane fragmenty są połączone w całość na zewnątrz, poprzez tarasy i schody, dzięki którym bezpośrednio z poziomu terenu jest dostęp do każdego piętra. W koncepcji budynku wykorzystano kolorystykę marki Chanel i jej graficzne logo, a także klasyczną elegancję, stąd również japońskie motywy tradycyjne.

Fot. 8: Wygrana w konkursie w 2010 roku (http://rocker-lange.com/index.php?/workarchitecture/tokyo-fashion-museum).

W odniesieniu do przyszłych budynków na Omotesando, firma międzynarodowa, Rocker Lange Architetcts, przedstawiając propozycję budynku na Muzeum Mody (Fashion Museum Omotesando), wykorzystała w projekcie drapacza chmur motyw wstążki, element, który w bezpośredni sposób nawiązuje do historii mody (Fot. 8). Trend wiążący architekturę i modę ma więc perspektywy kontynuacji.

2.2 Ginza

Ginza jest handlowym i kulturalnym centrum Tokio, które ukształtowane zostało czterysta lat temu w okresie Edo (1603-1868). W ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat, Ginza stała się eksperymentalnym terenem budowy dla wielu architektów ze Wschodu i Zachodu, którzy tutaj uzyskali możliwość realizacji nowoczesnej architektury reprezentującej najbardziej znane światowe marki. W przeciwieństwie do starszych sklepów sprzed dziesięciu lat, koncepcje nowych sklepów zostały oparte na pojęciu "wyjątkowości". Od świecących bloków szklanych w budynku Hermesa do nieprzezroczystych fasad budynku Louisa Vuitton, Ginza stała się epicentrum innowacji w zakresie architektury sklepów.

Budynek "Maison Hermes", 2001 r.

Wśród wielu butików na świecie, był to pierwszy nowy butik Hermesa. Włoski architekt Renzo Piano (Renzo Piano Building Workshop), który jest także autorem Centrum Pompidou w Paryżu, zaprojektował budynek przy użyciu szklanych bloczków jako dużą symboliczną "latarnię". Budynek "Maison Hermes" (Fot. 9) jest osłonięty ścianami kurtynowymi z wielkich szklanych bloków. Specjalnie zaprojektowane bloki o wymiarach 45 cm na 45 cm komponują fasadę, która jest zarówno wymowna pod względem estetycznym jak i innowacyjna pod względem technologicznym. Intencją projektanta inspirowanego tradycyjnymi japońskimi latarniami, było przywołanie wrażenia latarni. W ciągu dnia półprzezroczysta elewacja oddaje zarys tego, co dzieje się w środku; ze względu na grubość elementów szklanych obiekty są rozmyte. W nocy cały budynek jest rozświetlony jak wielka latarnia. Budynek jest innowacyjny technologicznie nie tylko ze względu na konstrukcję elewacji, ale również poprzez sposób, w jaki uwzględniono w jego nowoczesnej konstrukcji tradycyjne systemy anty-sejsmiczne stosowane w japońskich świątyniach. Atrybuty marki Hermes zostały wyeksponowane w elewacji, a szczególnie znak firmowy. Statuetka Hermesa umieszczona została na dachu. Budynek Hermesa jest przykładem szczególnie wysublimowanej "architektury szkła" która odzwierciedla szczytową elegancję i luksus firmy Hermes.

Budynek "Mikimoto", 2005 r.

Wśród wielu unikalnych i ekskluzywnych budynków w okolicy, wyróżniającym się projektem jest drugi w kolejności na Ginzie sklep firmy Mikimoto (Fot. 10). Budynek należący do czołowego dystrybutora pereł, zaprojektowany został przez słynnego japońskiego architekta Toyo Ito. Okna o różnych kształtach i rozmiarach są rozrzucone na różowej elewacji budynku. Kiedy w budynku, który zlokalizowany jest przy skrzyżowaniu ulic, zapalą się wieczorem światła, wydaje się on luksusowym pudełkiem na biżuterię. Zgodnie z koncepcją, nieregularnie rozmieszczone okna odzwierciedlają pęcherzyki wody i perły z oceanu oraz tajemniczy podwodny świat. Budynek jest delikatny w swoim wyrazie, a jego architektura wyrażona jest w elewacji. Budynek w artystyczny sposób odzwierciedla produkt w nim sprzedawany. Poprzez położenie nacisku w budynku na wystrój elewacji, można zaliczyć go do "architektury powierzchni".

Na przeciwko budynku znajduje się sklep Burberry, którego lustrzana fasada odzwierciedla oryginalny kształt sklepu Mikimoto. Jest to pierwszy sklep Burberry w Japonii, który otwarto na Ginzie w 2000 r. i który został przebudowany w 2009 r. Jego nowa szklana elewacja stanowi kolejny prestiżowy przekład "architektury szkła" na Ginzie.

Budynek "Chanel", 2004 r.

Inspiracja kodem designerskim Chanel wyewoluowała w postaci błyszczącego czarnego bloku, którego fasady łączą symulację tweedu z innymi cudami architektonicznego high-tech, które zostały wykreowane dla światowych super-marek (Fot. 11). Budynek został zaprojektowany przez amerykańskiego architekta Petera Marino (Peter Marino Architect). Czarna szklano-stalowa chanelowska elewacja, która symbolizuje kultowe pikowania, jest tłem dla nagłych rozbłysków światła i innych efektów wizualnych. Światła ustępują pływającym chmurom, następnie dachom Paryża i pojawia się słynny tweed, reprezentujący Coco Chanel od lat 1920. Setki tysięcy diod LED, umieszczonych pomiędzy potrójnymi warstwami szkła, tworzą ciągle zmieniający się billboard. Sklep Chanel jest po Hermesie przykładem następnego dalszego etapu w rozwoju technologicznym szklanych elewacji i "architektury szkła", które zawierają nowość - wizualne efekty ruchome, które stanowią także silnie przemawiającą reklamę słynnej marki". Taką architekturę można określić jako "architektura ruchomych obrazów".

Budynek "Dior", 2004 r.

Delikatna wieża Diora, zaprojektowana przez młodą japońską architektkę Kumiko Inui (Kumiko Inui Office), jest jednym z najpiękniejszych budynków na Ginzie (Fot. 12). Mając doświadczenie w pracy z Jun Aokim, specjalistą od sklepów luksusowych marek, Inui oparła koncepcję projektu na półprzezroczystej elewacji. Stworzyła elewację z dwóch nachodzących na siebie arkuszy aluminium, rozsiewając otwory w warstwie zewnętrznej tak, aby stworzyć replikę wzoru tkaniny słynnego krzesła Thoneta, które Christian Dior zaadoptował na swój motyw przewodni. W nocy elewacja świeci się dzięki oświetleniu LED. Na szczycie budynek jest ozdobiony gwiazdą, wyrażającą status, jakim cieszy się Dior wśród luksusowych marek. Budynek odzwierciedla także trend "architektury szkła".

Budynek "Armani", 2007 r.

Intencją architektów włoskich M. & D. Fuksa było odzwierciedlenie atmosfery pracowni i wyrażenie filozofii projektanta mody Giorgio Armaniego (Fot. 13). W koncepcji projektu zostało wykorzystane zainteresowanie Armaniego materiałami i stosowanie przez niego delikatnych, półprzezroczystych tkanin i promiennych kolorów. Budynek posiada nowoczesną, lśniącą elewację i strefy wewnętrzne, które zawierają elementy niespodzianki. Szklana wieża odbija niebo i otaczające ją budynki. Dzięki półprzezroczystym ścianom i motywie bambusa na fasadzie, budynek wtapia się w otoczenie. Kolor kaskady jasno świecących liści bambusowych jest modyfikowany w zależności od pory dnia i pory roku. Architektura budynku inspirowana Armanim i oparta na szklanej elewacji, wyraża fenomen architektury powierzchni i efektów świetlnych, czyli iluminowanej "architektury szkła".

Budynek "Louis Vuitton", 2008 r.

Rzemiosło Louisa Vuittona zostało wyjątkowo wyrażone poprzez elewację składającą się z płaskich kwadratowych opakowych płytek kamiennych umieszczonych na płaskich ścianach. Światło, które wydostaje się poprzez półprzezroczysty materiał płytek, jak również tekstura "opakowania", którą posiada elewacja, tworzą całkiem nowatorskie elementy elewacji zewnętrznej. Budynek został zaprojektowany przez Juna Aoki, którego dziełem jest wiele butików Louisa Vuittona w Japonii i za granicą, m.in. w Nowym Jorku i Hong Kongu. Sklepy Louisa Vuittona zapoczątkowały modę na elewacje z opakowych materiałów, które stały się popularne w projektach sklepów drogich marek. Jest to zatem jeszcze jeden przykład "architektury szkła", w którym do kompozycji elewacji wykorzystuje się elementy loga firmowego oraz produkty firmowe.

Budynek "Swarovski", 2008 r.

Pomysł na pierwszy flagowy sklep Swarovskiego, który został wykonany poprzez połączenie kryształów z naturą, został określony jako "kryształowy las". Projektant Tokujin Yoshioka (Tokujin Yoshioka Inc.), zastosował w swoim oryginalnym projekcie kryształ i światło. Projekt fasady sklepu jest jednym z najbardziej ekscytujących projektów na Ginzie (Fot.14). Jest ona pokryta ponad 1500 lustrzanymi elementami z nierdzewnej stali. Odbijają one różne sceny pod różnymi kątami i błyszczą tak jasno, jakby kaskady kryształów spadały z nieba. Wnętrze jest natomiast białe i oświetlone reflektorami CDM i LED. Do innych kluczowych elementów wystroju wewnętrznego sklepu należą żyrandol w kształcie wodospadu i kryształowa klatka schodowa. Zastosowany w projekcie kryształ wyraża nie tylko luksus marki, ale przede wszystkim walory estetyczne - piękno, przejrzystość i lekkość. Budynek, którego środkiem wyrazu jest elewacja i podstawowy materiał Swarovskiego - kryształ, stanowi przykład "architektury powierzchni".

3. Podsumowanie

Architektura komercyjna reprezentuje tylko fragment nowoczesnej architektury japońskiej. Sklepy designerskie i domy towarowe w Japonii charakteryzują się tym, że są bardzo nowoczesne, wykorzystują dostępne technologie high-tech i różne możliwości ekspresji, szczególnie w wyrażeniu subtelnych przezroczystości, światła i ruchu. Rozwój nowej architektury komercyjnej jest charakterystycznym trendem w Japonii, powiązanym z tendencjami w modzie i reprezentowany przez wiele architektonicznych "perełek" zaprojektowanych przez japońskich i zagranicznych architektów.