W ostatnich latach możemy zaobserwować swego rodzaju fenomen gier planszowych. Na czym on dokładnie polega? Żyjemy w czasach, w których dzieci wolą bawić się w domu w gry komputerowe, zaś dorośli siedzą w mieszkaniach i oglądają telewizję. W XXI wieku możemy stwierdzić, iż „sprzęt” zastępuje nam „prawdziwe” towarzystwo.

W takiej sytuacji fenomen popularności gier planszowtch jest zbawieniem dla społeczeństwa. Dzięki „namacalnym grom” możemy łatwo nawiązać kontakt z nowo poznanymi osobami bądź zacieśnić więzy ze znajomymi. Gra nie tylko ułatwia kontakt z ludźmi, ale uczy logicznego myślenia, a niekiedy umożliwia przeniesie się w magiczny świat lub stwarza nawet okazję stania się super bohaterem. Gry rozwijają wyobraźnię, kreatywność, a także zbliżają różne kultury.

Skoro już otwieramy się na gry, dlaczego nie spróbować nauczyć się gier z Dalekiego Wschodu? Oto kilka znanych gier, które polecamy!

Japonia

SHOGI (将棋)

Shogi (shōgi) są jedną z najstarszych gier planszowych - japońską odmianą zachodnich szachów, które pojawiły się w Japonii w okresie Nara (710-794) za pośrednictwem Chin. Wśród istniejących współcześnie różnych wariantów tej gry, najczęściej rozgrywany jest wariant na podstawowej planszy (9 x 9). Wśród cech wyróżniających japońskie shogi jest możliwość umieszczenia jednej z „zbitych“ figur z powrotem na planszy w miejsce kolejnego ruchu oraz to, że wymagane jest aby każdy ruch szachował króla. Odmiennie niż w szachach klasycznych, gracz nie ma obowiązku informowania o szachu na królu przeciwnika i gdy ten takowego ruchu nie zauważy, grę można zakończyć poprzez zbicie króla.

HANAFUDA (花札)

Hanafudajest to tradycyjna japońska gra karciana, która była popularna m.in. wśród członków yakuzy w latach 70. i 80. XX wieku. Talia składa się z 48 kart, podzielonych na 12 miesięcy. Karty zdobią tradycyjne motywy roślinne i zwierzęce. Każdy miesiąc jest symbolizowany przez inną roślinę. Jedną z najpopularniejszych wersji rozgrywki jest tzw. „koi-koi”. Podczas tej gry każdy z graczy stara się zebrać specjalne układy kart ozdobione roślinnymi lub zwierzęcymi motywami, co pozwala ukończyć grę jako zwycięzca lub kontynuować ją dalej w celu zebrania większej ilości punktów.

SUGOROKU (双六)

Sugoroku to gra sprowadzona do Japonii najprawdopodobniej z Chin w VI wieku. Występuje w dwóch odmianach – jedna przypomina grę backgammon, a druga „węże i drabiny”. Do gry sugoroku potrzebne są dwie kostki i 15 pionków z koloru białego i czarnego.

Korea

YUT (윷 )

Yut to pradawna tradycyjna gra planszowa z Korei. Ma ona związek z dawnym koreańskim wróżbiarstwem. Już od co najmniej XV wieku yut był popularny i znany w całej Korei. Początki tej gry niektórzy datują na II wiek p.n.e., a nawet na 800 lat wcześniej. Gra ta jest bardzo mocno związana z kulturą koreańską. Do dzisiaj gra ta jest tradycyjnie grana podczas ważnych świąt: Nowego Roku, Pierwszej Pełni Księżyca i Świąt Zbiorów (Seollal, Chuseok, Daeboreum). 
W grze uczestniczą dwie drużyny, z nieokreśloną liczbą graczy w każdej. Gra się na planszy składającej się z 29 pól, w kształcie koła lub kwadratu. Zwykle każdy z graczy ma po cztery pionki. W trakcie gry rzuca się specjalnymi patykami, które są podłużne i płaskie z jednej strony a wypukłe z drugiej. W zależności od wartości rzutów, gracze poruszają pionkami. Celem gry jest doprowadzenie wszystkich pionków do „nieba” na końcu planszy.

JANGGI (장기)

Janggi, czyli koreańskie szachy, wywodzą się od chińskiej gry xiangqi i są do niej bardzo podobne. Do dzisiaj w parkach Seulu można zobaczyć ludzi pochylonych nad tą zajmującą grą.
Zasadniczą różnicą między zachodnimi szachami a janggi jest fakt, że w zachodnich szachach gra ustaje w momencie, kiedy niemożliwe są jakiekolwiek legalne ruchy. W janggi utknięcie w martwym punkcie gry nie jest równoznaczne z remisem, ponieważ wówczas gracz przeskakuje swoją kolejkę. Dopiero gdy obaj gracze nie mają już możliwości wykonania legalnego ruchu, gra kończy się remisem. Szach poprzedzony jest wypowiedzeniem słowa „janggun” (które oznacza generała; 將軍). Kiedy grającemu uda się uniknąć szacha, wypowiada słowo „meonggun”. Nie ma obowiązku wypowiadania słowa „janggun” na głos.

Chiny

GO (囲碁)

Mówi się, że pomimo prostych zasad, go jest najtrudniejszą grą strategiczną świata. To starochińska gra planszowa popularna również w Korei i Japonii, a w ostatnich latach zdobywająca rosnącą popularność na całym świecie (w tym także w Polsce).
Go rozgrywa się na planszy (goban), na której naniesione są siatki linii o takiej samej liczbie linii pionowych i poziomych - zwykle 19. Gracze – czarny i biały – kładą na przemian kamienie na przecięciach tych linii. Celem go jest zdobycie większej części planszy niż przeciwnik. Zdobyte terytorium składa się z kamieni będących na planszy oraz z takich, które można bezpiecznie na niej umieścić, np. wewnątrz swojego terytorium.

XIANGQI (象棋)

Jest to wersja chińska szachów, która tak jak i znany nam odpowiednik przywędrowała do Chin z Persji bądź z Indii.

Głównym celem gry jest zabranie przeciwnikowi figury generała lub marszałka. Każdy zawodnik posługuje się 16 krążkami z napisaną nazwą, dla odróżnienia zawodników napisy są w dwóch kolorach. Co jest bardzo ciekawe, to to, że po mimo występowania takiego samego znaku na krążku nazwy pionków różnią się od siebie np.: trzeci pionek, licząc od krawędzi szachownicy u jednego gracza będzie nosił nazwę premiera, natomiast u drugiego będzie on słoniem. Tak samo jest w przypadku odpowiednika naszego króla – w jednym obozie jest to generał, a w drugim marszałek. W szachach tych możemy jednak zobaczyć znaczące różnice, które odróżniają je od innych azjatyckich odpowiedników. Plansza do gry to siatka składająca się z linii poziomych i pionowych (9 x 10) z wyznaczonym terenem, którego nie może opuścić generał. Nowością jest obecność rzeki, która oddziela dwa terytoria graczy, oraz której nie wolno przekroczyć pewnym pionkom.

Jest mnóstwo wariantów tej gry takich jak „Połączone szachy” lub „Szachy trzech królestw”, jednakże najbardziej interesującym wariantem są „Szachy walczących zwierząt”.

MAHJONG (麻雀)

Zapewne niewielu z nas wie, iż gra ta ma swój początek w grze w kości, która z czasem przerodziła się w grę w domino i ostatecznie stała się nową grą mahjong (madżong). Oczka z tabliczki z domina zostały zastąpione symbolem monety, wiązki i sztabki. Mamy też tabliczki z czterema wiatrami, smokami, porami roku i kwiatami. Z początku tabliczki tworzone były z kości, a później zastąpione zostały papierem.

Najczęściej zestaw liczy od 136 do 144 tabliczek, choć można spotkać bardziej rozbudowane komplety. Ogólnym celem gry jest zbieranie układów (np. trójek lub czwórek tego samego rodzaju), najlepiej w takiej konfiguracji, by układy były wysoko punktowane. Gdy gra zawitała do Europy symbole monet, wiązki i sztabki zmieniono na koła, miecze i puchary, co Chińczycy zmienili później na koła, bambusy i znak oznaczający „dziesięć tysięcy” (wan). Ciekawe jest to, że właśnie ta gra dała początek dzisiejszym grom w karty.

Turnieje mahjonga odbywają się w wielu krajach, w związku z czym powstało bardzo wiele różnych zestawów zasad: np. kilka typów chińskich, japońskie, brytyjskie, europejskie i amerykańskie.

tekst: Anna Zajewska, Aleksandra Zabrocka, Michalina Majewska, Linda Czernichowska

ilustracje: Madoka