Do 12. czerwca w The National Museum of Western Art (Kokuritsu Seiyō Bijutsukan) w Ueno w Tokio można podziwiać wspaniałą wystawę “Caravaggio and His Time: Friends, Rivals and Enemies”.

Wróżenie z ręki 1597 Rzym, Muzea Kapitolinskie © Web Gallery of Art

Wystawa prezentuje 11 spośród sześćdziesięciu kilku zachowanych dzieł artysty. Wśród nich są takie perełki jak “Wróżenie z ręki”, „Bachus”, “Chłopiec z koszem owoców”, “Wieczerza w Emaus” czy „Ecce homo”, wypożyczone ze znanych muzeów włoskich. Absolutną gratką jest odkryta dopiero w 2014 roku i po raz pierwszy pokazana szerszej publiczności “Maria Magdalena w ekstazie”. Zebrane płótna dobrze ukazują nowatorski, a nawet (jak na ówczesne czasy) obrazoburczy styl włoskiego mistrza, uznawanego za prekursora baroku. Caravaggio zrywa bowiem z klasycznym idealizowaniem postaci, symboliką religijną i patosem. Nawet sceny religijne czy mitologiczne przedstawia w sposób całkowicie realistyczny. Jego Bachus to po prostu podchmielony nastolatek, z brudnymi paznokciami i tacą przejrzałych owoców. Uczniowie z „Wieczerzy w Emaus” to zwykli rybacy w wysłużonych szatach. Porusza psychologiczna głębia postaci i dramatyzm, spotęgowany odważnym użyciem światłocienia. Jasno oświetlone postaci (np. Chrystus z „Ecce Homo”) ostro odcinają się od ciemnego tła, niemal „wychodząc” z ram obrazu.

Chłopiec z koszem owoców, 1593-4, Rzym,            Bachus, c.1597-8, Florencja, Galeria Uffizi ©   

Galeria Borghese © Web Gallery of Art                   Web Gallery of Art

Zgodnie z tytułem wystawy, płótnom samego mistrza towarzyszy około 40 obrazów jego “przyjaciół, rywali i wrogów”.  Artysta wywarł ogromny wpływ na twórców w całej Europie. W nurcie „caravaggizmu” tworzyła m.in. pierwsza w dziejach wybitna malarka Artemisia Gentileschi, Hiszpan Jusepe de Ribera czy Francuzi - George La Tour i Simon Vouet, których dzieła można zobaczyć na wystawie. Inspirację mistrzem widać zarówno w doborze tematyki - martwe natury, sceny z życia codziennego (tawerny, rozrywki), motywy biblijne (w tym starotestamentowe dekapitacje) - jak i w stosowaniu techniki chiaroscuro (kontrastowego światłocienia). Wystawa została podzielona na 8 sekcji tematycznych (m.in. portret, światło, ikonografia), ale niektóre z nich (np. „pięć zmysłów” czy „Ecce Homo”) wydają się wyodrębnione nieco na siłę. Ta ostatnia sekcja zawiera tylko dwa obrazy (jeden pędzla Carravagia, drugi Cigoli) – ponoć oba zamówione równocześnie przez kardynała Massimo Massimi.

Wieczerza w Emaus, 1606, Mediolan, Pinacoteca di Brera © Web Gallery of Art

Równie skandaliczne jak obrazy Caravaggia było jego niedługie życie (1573-1610), o czym świadczą wystawione na wystawie akta sądowe i policyjne. W 1606 roku artysta zabił, prawdopodobnie nieumyślnie, młodego mężczyznę i musiał uciekać z Rzymu. Przez kolejne cztery lata (w czasie których maluje aż pięć dekapitacji) ukrywał się w Neapolu, na Malcie i na Sycylii, gdzie zresztą wdawał się w kolejne awantury, a także przeżył zamach na swoje życie. Umiera w wieku zaledwie 37 lat w drodze powrotnej do Rzymu (gdzie czekać ma na niego ułaskawienie od papieża), w do dziś niejasnych okolicznościach, prawdopodobnie w wyniku zatrucia ołowiem z farb malarskich.

Mary Magdalen in Ecstasy, 1606, kolekcja prywatna © Wikipedia

Wystawa jest dobrze opisana w języku angielskim, choć audioprzewodniki dostępne są niestety jedynie w języku japońskim.

Ecce Homo, c. 1605 Genua, Palazzo Bianco © Web Gallery of Art

_________________________________________________________________________

 Anna Jassem - absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego (socjologia,  nauki polityczne) oraz College of Europe w Brugii. Od 2005 roku urzędniczka Komisji Europejskiej w Brukseli, gdzie zajmowała się mi.in. ochroną konsumentów i zdrowia publicznego.  Od września 2015 mieszka wraz z rodziną w Tokio.  Fanka literatury i (bezmięsnego) gotowania. Japońską rzeczywistość i rodzinne wojaże opisuje w blogu „We czworo przez świat”.