W dniach od 13 kwietnia do 12 maja 2024 roku w Muzeum Sztuki Nezu (Nezu bijutsukan) odbywała się Wystawa Specjalna pt. „Irysy, skarb narodowy: japońska sztuka i wzornictwo” (Tokubetsu-ten kokuhō kakitsubata zubyōbu dezain no Nihon bijutsu; The Irises, National Treasure: Japanese Art and Design).

“Irysy” to para sześciopanelowych składanych parawanów byōbu autorstwa japońskiego artysty Ogaty Kōrina ze szkoły Rinpa. Ogata Kōrin (1658-1716) był malarzem pejzażu, zajmującym także się sztuką użytkową, zwłaszcza dekorowaniem parawanów, tkanin i wyrobów z laki. Do jego najważniejszych prac należą “Irysy” (Shihonkinji chashukoku kakitsubata-zu; Irises) oraz „Czerwone i białe kwiaty śliwy” (Shihonkinji chakushoku kōhakubai-zu; Red and White Plum Blossoms) oraz liczne zdobione pudełka i naczynia. Prace te ilustrują nie tylko ścisłe powiązania malarstwa i rzemiosła w Japonii, ale także związki malarstwa z poezją i prozą.

Tradycyjne przenośne parawany byōbu, składające się z kilku paneli dekoracyjnych, często zdobiono kaligrafią lub malowidłami. W Japonii używano ich od okresu Nara (794-1185), a szczególną popularnością cieszyły się aż do końca okresu Edo (1603-1868). Wykonywano je z drewnianych lub bambusowych ram kratowych i papieru washi. Służyły głównie do podziału wnętrz. Parawany „Irysy” prezentują rytmiczną kompozycję kwitnących irysów w kolorze azurytu i ich zielonych liści, tworzących zmienny wzór na typowym dla Kōrina złotym tle. Piękno wyraża się w dynamicznej kompozycji, widocznych energicznych pociągnięciach pędzla, kolorystyce i kształtach kwiatów. Obecnie dzieło to znajduje się w zbiorach Muzeum Nezu i jest skarbem narodowym Japonii.

Zgodnie z koncepcją odzwierciedlenia sztuki japońskiej przez pryzmat designu, na wystawie której centralnym punktem są „Irysy”, zaprezentowano także prace z zakresu sztuki użytkowej. Na uwagę zasługuje także sam budynek muzeum, który został przebudowany w 2009 roku przez Kengo Kumę, jednego z czołowych japońskich architektów. Budynek nawiązujący do tradycyjnego stylu architektury japońskiej sąsiaduje z ogrodem, w którym o tej porze roku kwitną przepiękne irysy.

© zdjęcia E.M. Kido