Tradycyjne święto sezonowe Hinamatsuri obchodzone jest nie tylko w domu, ale także w formie różnorodnych festiwali i wystaw. Wśród okolicznych festiwali znane są “Hina-no-tsurushi kazari matsuri” (Hanging Hina Doll Festival) w Inatori Onsen (pref. Shizuoka), „Katsūra biggu hinamatsuri” (Katsuura Big Doll Festival) w Tomisaki jinja w Katsuura (pref. Chiba), „Iwatsuki hinamatsuri” (Iwatsuki Dolls’ Festival) w „mieście lalek” Iwatsuki (pref. Saitama), gdzie także na stawie w pobliżu ruin zamku można obejrzeć pływające lalki nagashibina. Z tej okazji w Tokio zorganizowano także wystawę w hotelu Gajoen.

Gajoen powstał w 1932 roku, początkowo jako ekskluzywna restauracja. Następnie dobudowano oficynę, w której mieścił się hotel oraz rozmaite usługi związane z planowaniem i organizacją wesel. Hotel, znany w czasach Shōwa (1926-1989) jako „Zamek Ryūgū” (Shōwa no Ryūgūjō), charakteryzował się bogatym wystrojem wnętrz i luksusem. W 1988 roku rozebrano część starego budynku i wybudowano nowy obiekt. Obecnie użytkowany jest jedynie fragment pierwotnego budynku z 1935 roku – Hyakudan Kaidan. Nazwa wzięła się od długiego korytarza ze schodami. Wbrew nazwie mają one 99 stopni wykonanych z drewna brzostownicy japońskiej (keyaki). Klatka schodowa łączy siedem pomieszczeń zlokalizowanych na poszczególnych poziomach. Kiedyś były to sale bankietowe, a obecnie odbywają się w nich wystawy. Każde z pomieszczeń ma inny wystrój, ale wszystkie mają ściany i sufity bogato zdobione przez znanych artystów. Tak wystawną dekorację reprezentuje w architekturze japońskiej bogaty i dynamiczny styl znany w okresie Momoyama (1573-1615), reprezentowany przez kompleks świątynny Tōshōgū w Nikkō, który zdecydowanie różnił się od ascetycznych świątyń w stylu zen. W 2009 roku Hyakudan Kaidan został uznany przez rząd metropolitalny Tokio za materialne dobro kulturowe.

Pomieszczenie na parterze Hyakudan Kaidan, „Jippo no ma”, zostało ozdobione malowidłami artysty Jippo Araki. Kwiaty i ptaki reprezentujące cztery pory roku znajdują się na kasetonowym suficie i na przesuwnych drzwiach fusuma. Sufit jest również ozdobiony techniką zdobniczą Cloisonné (shippō-yaki) [3]. Dodatkową cechą tej sali jest czarny lakier z masy perłowej widoczny w belkach stropowych i innych elementach konstrukcyjnych. W kolejnej sali „Gyoshō-no-ma” na filarach, ścianach i sufitach znajdują się wyraziste płaskorzeźby autorstwa Horei Sakari. Pomieszczenie na parterze Hyakudan Kaidan, „Jippo no ma”, zostało ozdobione malowidłami artysty Jippo Araki. Kwiaty i ptaki reprezentujące cztery pory roku znajdują się na kasetonowym suficie i na przesuwnych drzwiach fusuma. Sufit jest również ozdobiony techniką zdobniczą Cloisonné (shippō-yaki) [3]. Dodatkową cechą tej sali jest czarny lakier z masy perłowej widoczny w belkach stropowych i innych elementach konstrukcyjnych. 

 W kolejnej sali „Gyoshō-no-ma” na filarach, ścianach i sufitach znajdują się wyraziste płaskorzeźby autorstwa Horei Sakari. W sali „Sōkyū-no-ma” na ścianach i kasetonowych sufitach znajdują się prace Sōkyū Isobe przedstawiające wiejskie i nadmorskie krajobrazy, których piękno można podziwiać o różnych porach roku. Przesuwne ekrany posiadają także piękne geometryczne zdobienia. Pokój „Seisui-no-ma” na kolejnym piętrze jest poświęcony malarzowi Seisui Hashimoto, ale znajdują się w nim także prace innych artystów. W pomieszczeniu szczególnie wyróżniają się jego ogromne wachlarze namalowane na kasetonowym suficie. Z wyrafinowanym wystrojem wnętrza kontrastują filary wykonane z surowych pni drewna ze śladami gałęzi. Wystrój sali „Seikō-no-ma” jest dziełem malarza Seikō Itakury, specjalisty w gatunku malarstwa zwanym bijin-ga [1]. Artysta nadał pomieszczeniu motyw przewodni nawiązujący do pór roku, który obejmuje m.in. sezonowe owoce i kwiaty (wiśnie na wiosnę, irysy i hortensje latem, chryzantemy jesienią i piwonie zimą). Następne pomieszczenie „Kiyokata-no-ma” jest dziełem mistrza Nihon-ga [2], Kiyokaty Kaburagi. Znajdują się w nim m.in. cztery prace zatytułowane „Piękne kobiety w czterech porach roku”, które również można zaliczyć do bijin-ga. Tło tych prac przedstawia historię i uroki Meguro. Jedną z architektonicznych atrakcji w tym pomieszczeniu są naturalne i wyrzeźbione słupki wnękowe wykonane z cedru Kitayama. W sali znajdującej się najwyżej – „Chōjō-no-ma” – malowidło na suficie kasetonowym jest dziełem Eikyū Matsuoki, a filary wykonane są ze szlachetnego czarnego drewna persymony.

W dniach od 10 stycznia do 10 marca 2024 roku w Hotelu Gajoen odbyła się wystawa z okazji „Haykudan hinamatsuri” pt. „1000 lat lalek hina – myśli przekazywane z okresu Heian do dnia dzisiejszego”. W tegorocznej edycji wystawy w siedmiu salach zaprezentowano około 1300 lalek i różnych innych przedmiotów związanych z festiwalem (np. ozdobne kule temari) z całej Japonii i różnych epok. Wystawa ilustrowała jej przesłanie, że zwyczaje związane z hinamatsuri przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Na wystawie można było zobaczyć lalki antyczne, w tym konwencjonalne i miniaturowe, a także lalki współczesne, wykonane przez różnych artystów.

Największe wrażenie robiła ekspozycja „Zashikibina” w sali „Gyoshō-no-ma”, na której zaprezentowano około 800 lalek hina z prefektury Fukuoka przedstawionych na tle Kioto z okresu Heian, zaaranżowanych w sceny z klasycznego dzieła literatury japońskiej „Genji monogatari”. Z kolei na tle “Seisui-no-ma” odbyła się ekspozycja współczesnej artystki Tōko z prefektury Shiga, prezentująca lalki w odcieniach różu, błękitu i zieleni w scenerii kwitnących wiśni nad jeziorem Biwa.

Interesująca wystawa w bogatej architektonicznie oprawie, wznowiona po raz pierwszy od czterech lat z okazji Hinamatsuri, cieszyła się dużym powodzeniem. 

[1] Określenie odnoszące się do portretów pięknych kobiet ubranych w kimono, zwłaszcza drzeworytów ukiyo-e.

[2] Określenie malarstwa japońskiego z użyciem technik tradycyjnych (w odróżnieniu do malarstwa w stylu zachodnim yōga).

[3] Technika zdobnicza, tzw. emaliowanie komórkowe, czyli wypełnianie różnokolorową emalią przestrzeni powstałych we wzorze zaznaczonym na powierzchni zdobionego przedmiotu przy pomocy przylutowanych cienkich blaszek.

© zdjęcia E.M. Kido