Wystawa będzie trwała 185 dni - od 25 marca do 25 września br. Tematem wiodącym wystawy jest „Mądrość natury” – shizen no eichi (Nature’s Wisdom), który wyraża ideę harmonijnego współistnienia człowieka ze środowiskiem naturalnym. Kraje uczestniczące w wystawie mogły skorzystać z trzech podtematów, do których powinna nawiązywać myśl programowa poszczególnych pawilonów: „Macierz natury” (rozwój cywilizacji a technologia, problemy zaludnienia i środowiska naturalnego), „Sztuka życia” (harmonia pomiędzy różnymi obszarami działania człowieka) i „Rozwój społeczności ekologicznych” (nowy model społeczeństwa, harmonia pomiędzy rozwojem społecznym i naturalnym). Ideę EXPO wyrażają także maskotki wystawy - Kikkoro - Dziecko Lasu i Morizō – Leśny Dziadek. Podczas gdy Kikkoro jest ciekawym wszystkiego i pełnym energii dzieckiem, Morizō jest doświadczonym starszym człowiekiem, który posiada mądrość życia ponieważ wiele przeżył, ale mimo wieku nie stracił jeszcze ciekawości świata. Polską oficjalną maskotką jest Żubr. W tegorocznej wystawie EXPO uczestniczy 121 krajów i 4 organizacje międzynarodowe. Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego EXPO 2005 jest Shoichiro Toyoda, który jest nie tylko twórcą firmy Toyota, ale także inicjatorem zorganizowania EXPO w Aichi. Organizatorem polskiego udziału w EXPO jest Krajowa Izba Gospodarcza (KIG), a funkcję Komisarza Generalnego Udziału Polski w Światowej Wystawie EXPO 2005 pełni Marek Kłoczko.
Tereny wystawowe zajmujące powierzchnię 173 ha znajdują się w pobliżu Nagoya i składają się z dwóch części – rejonu Seto i Nagakute. Głównym terenem wystawy jest „Park Młodzieży” połączony z zalesionym obszarem kaisho. Poza tym imprezy towarzyszące odbywają się w położonych w pobliżu miastach: Nagoya, Toyota i Nagakute. Tereny wystawowe zostały zabudowane i urządzone wg jednolitej koncepcji architektoniczno-przestrzennej składającej się z trzech podstawowych elementów: obiektów budowlanych (pawilony poszczególnych krajów, pawilony firm japońskich i obiekty w których odbywają się wydarzenia kulturalne organizowane przez poszczególne kraje), sieci szlaków komunikacyjnych wyposażonych w środki transportu (kolej magnetyczna, kolej linowa i inne nowoczesne środki transportu oraz szlaki piesze), oraz terenów zielonych. Strefa centralna zlokalizowana jest wokół 2.6-km głównego szlaku komunikacyjnego dostosowanego dla niepełnosprawnych - „Pętli globalnej” (Global Loop), po którym poruszają się nowoczesne tramwaje (Global Tram) i autobusy elektryczno-gazowe FCHV-BUS2, inteligentne autobusy IMTS (Intelligent Multi-Mode Transport System) poruszające się automatycznie i oparte na nowoczesnej technologii IT oraz mniejsze pojazdy, takie jak „Heart-full carts” i rowerowe taksówki (Velo taxis). Dodatkowym środkiem transportu są kolejki linowe – Morizō Gondola, która łączy rejony Nagakute i Seto oraz Kikkoro Gondola, która łączy Terminal Północny (North Terminal) w „Strefie B rejonu pawilonów firmowych” (Corporate Pavilion Zone B) z Terminalem Południowym we „Wspólnocie globalnej 4” (Global Common 4). W strefie centralnej znajduje się „Dom globalny” (Global House), który jest symbolicznym pawilonem EXPO 2005 oraz „EXPO Plaza”. „Pętla globalna” jest poza tym spacerowym deptakiem o szerokości ok. 22 m, otaczającym „Strefę centralną” (Central Zone), z którego są zejścia do sześciu „Wspólnot globalnych” (Global Common) oraz „Strefy japońskiej” (Japan Zone) i „Strefy zabawy interaktywnej” (Interactive Fun Zone). W „Strefie japońskiej” znajdują się „Pawilon rządowy (Japan Pavilion), „Pawilon Aichi” (Aichi Pavilion), „Pawilon miasta Nagoya” (Nagoya City Pavilion: Earth Tower) i „Wioska tysiąclecia regionu Chubu” (Chubu Community for Millennial Symbiosis). Spośród sześciu „Wspólnot Globalnych”, każda reprezentuje inny kontynent: 1¬Azja, 2-Północna, Środkowa i Południowa Ameryka, 3-Europa – kraje śródziemnomorskie, 4-Europa, 5 – Afryka, 6-Oceania i Azja Południowo-Wschodnia. Pawilon Polski, który dzieli moduł wspólnie z Ukrainą znajduje się we „Wspólnocie 4”, na przeciwko Expo Dome (Fot.2). Poza tym znajdują się tam także pawilony innych krajów europejskich: Czech, Irlandii, Rumunii, Portugalii, Holandii, Belgii, Szwajcarii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Litwy, Rosji i wspólny pawilon krajów skandynawskich. W „Strefie pawilonów firmowych A” znajduje się pawilon japońskiego sektora energetycznego, a w „Strefie B” pawilony Koleji Japońskich, Japońskiego Zrzeszenia Producentów Samochodów oraz pawilony firm Mitsubishi, Toyota, Hitachi, Grupy Mitsui-Toshiba i gazety Chūnichi Shinbun (Fot.1). W „Strefie zabawy interaktywnej” mieści się m.in. „Stacja Robotów” (Robot Station), w której można nawiązać bezpośredni kontakt z różnymi robotami. Oprócz atrakcji w pawilonach, na terenie EXPO znajduje się także fragment prawdziwej „natury”, której w rzeczywistości poświęcona jest wystawa. „Strefa doświadczalna lasu” (Forest Experience Zone) służy m.in. nawiązaniu intymnej więzi pomiędzy człowiekiem a przyrodą. W skład tej strefy wchodzą: „Szkoła leśna” (Nature School Forest), „Dom Satsuki i Mei” (Satsuki and Mei’s House) i „Ogród japoński” (Japanese Garden).
Wystawa EXPO jest na pewno ciekawą, godną polecenia imprezą. Jednakże wizyta w Aichi może okazać się niezwykle uciążliwa, ponieważ ze względu na tłumy zwiedzających oglądanie pawilonów, zwaszcza tych najbradziej reklamowanych, wiążę się z wielogodzinnym oczekiwaniem w kolejce. Poza tym denerwujący wydaje się przepis organizatrów zabraniający wnoszenia napojów na tereny wystawowe. Wygląda to w praktyce tak, że przy wejściu trzeba pozbyć się swojego picia w plastikowej butelce PET po to, aby zaraz po przekroczeniu „granicy” udać się na poszukiwanie sklepu sprzedającego zimne napoje. Takiego sklepu jednak nie zauważyłam – napoje sprzedawane są przy szlakach komunikacyjnych tradycyjną metodą stosowaną na wszystkich japońskich festynach matsuri – napoje w butelkach PET serwowane są prosto w wanienek z wodą i lodem. Z uwagi na tumy i kolejki, podczas pobytu na EXPO odnosi się wrażenie, że liczba zwiedzających jest duża. Organizatorzy spodziewają się, że EXPO odwiedzi 15 milionów gości; w okresie przedsprzedaży sprzedano 9,345,000 biletów. Wg ostatniego sondażu przeprowadzonego na zlecenie organizatora wystawy stwierdzono, że 95.5% odwiedzających pochodzi z Japonii, połowa pochodzi z Azji, 23% z Ameryki Północnej i 17% z Europy. Największy odsetek gości EXPO stanowią kolejno obywatele Korei, USA, Taiwanu i Chin. Wygląda więc na to, że EXPO odwiedzają przede wszystkim turyści krajowi i że nie przyczyni się ono zbytnio do zrealizowania oczekiwań premiera Junichiro Koizumi, że wzrośnie liczna turystów zagranicznych odwiedzających Japonię. Realizowana z inicjatywy rządu pod przewodnictwem Ministerstwa Gospodarki Terenowej, Infrastruktury i Komunikacji promocja turystyki zagranicznej w Japonii zmierza do tego, aby zmniejszyć dysproporcję pomiędzy liczbą turystów japońskich udających się za granicę (16 milionów rocznie), a stosunkowo małą liczbą turystów zagranicznych odwiedzających Japonię (5 milionów rocznie).
Pawilon Polski
Polski pawilon wyróżnia się na tle innych pawilonów, z których większość posiada typową fasadę wynikająca z formy modułu, dzięki oryginalnej elewacji wykonanej z przestrzennie wygiętych ram stalowych oplatanych białą wikliną (Fot.3, 4). Projekt autorstwa architekta Krzysztofa Ingardena z biura Ingarden & Ewý Architekci oraz artysty plastyka Aleksandra Janickiego został wyłoniony na drodze ogólnopolskiego otwartego konkursu achitektonicznego zorganizowanego przez KIG. Ingarden ma już doświadczenie w zakresie projektowania i realizacji w Japonii, ponieważ jest on także twórcą budynku Ambasady RP w Tokyo (2001)1. Ponieważ elewacja została zaprojektowana w oparciu o technikę komputerową, a jednocześnie zastosowany został tradycyjny materiał i ekologiczny surowiec, budynek wyraża w ten sposób harmonię pomiędzy technologią i ogólnie całą współczesną kulturą „high-tech”, a naturą i tym wszystkim co jeszcze przetrwało jako „low-tech”. Wnętrze budynku zostało rozwiązane w formie układu tarasowego, stanowiącego symboliczny przekrój geograficzny przez nasz kraj – od morza, poprzez niziny, wyżyny, aż po góry, w pobliżu których znajduje się Wieliczka. Forma tarasowa przekroju przez Polskę buduje jednocześnie formę amfiteatru, którego przestrzeń słuzy jako venue dla różnych spotkań, koncertów kameralnych, prelekcji, projekcji filmowych, itp. (Fot.5). Głównym elementem przestrzeni wnętrza jest szklana rzeźba „Dusza fortepianu” autorstwa Tomasza Urbanowicza nawiązująca do twórczości Chopina, a jednocześnie będąca elementem kluczowym multimedialnego spektaklu, ponieważ stanowi ona początek wszystkich obrazowo-muzycznych projekcji, które rozpoczynając się na
O nowym budynku Ambasady RP w Tokio pisałam w artykule „Architrktura polska w Tokio – nowy budynek Ambasady RP”, w nr 5 (20) Gazety Klubu Polskiego w Japonii, str.4-6.
rzeźbie stopniowo wypełniają sobą cały pawilon. Twórcą koncepcji wnętrza wyrażającego ideę polskiej ekspozycji oraz instalacji „Echo” jest Aleksander Janicki.
Ideą programową udziału Polski jest hasło „Dostrzeż Piękno” (See the Beauty). Dostrzeganie piękna potraktowane zostało wielo-aspektowo: w odniesieniu do przyrody oraz współistnienia przyrody i cywilizacji, w relacji do niepowstrzymywalnego procesu tworzenia oraz w odniesieniu do twórczych sił natury i dzieł sztuki inspirowanych przyrodą. Koncepcja pawilonu oddaje gościom odwiedzającym wystawę ogólny obraz Polski, jako kraju o wielkim dorobku kulturalnym i twórczym, a także kraju w którym ludzie potrafią współżyć z naturą i dostrzegać oraz kultywować jej piękno. Przestrzeń pawilonu została zaaranżowana w trzech płaszczyznach: pierwszej – multimedialnej, z uwzględnieniem muzyki Fryderyka Chopina znajdującej się w części „Chopin”, drugiej – eksponującej wymowę twórczą sił przyrody wyrażoną poprzez zaprezentowanie wytworów natury, a także człowieka - z soli, przywiezionych specjalnie z kopalni soli w Wieliczce – mieszczącej się w częsci „Wieliczka” (Fot.6), a także w trzeciej płaszczyźnie - oddającej konkretne informacje o kraju i jego kulturze i mieszczącej się w pomieszczeniu ekspozycyjnym, informacyjnym i sklepowym. Informacja została pojęta szeroko – od pamfletów informacycjnych i konsultacji w centrum informacji, poprzez sprzedaż wyrobów bursztynowych, biżuterii ze srebra i złota z kolekcji W. Kruka, a także polskiego alkoholu (wódka Chopin, żubrówka, itp.), skończywszy na prezentacji polskiej kuchni w restauracji „Polonez”. Polski pawilon cieszy się dużym zainteresowaniem, przed wejściem ustawiają się kolejki czekających. Ogromnym powodzeniem cieszy się także polska restauracja. Na codzień odbywa się w pawilonie spektakl multimedialny – opowieść o Polsce - wyświetlany z kilkunastu projektorów na powierzchnię ścian, podłogi i sufitu. Etiuda filmowa o Polsce jest ilustracją do etiudy muzycznej, stanowiącej kompilację kilkunastu fragmentów muzyki Chopina w nowoczesnej aranżacji. Poza tym Pawilon Polski jest nie tylko centralnym miejscem ekspozycji polskiej, ale także miejscem spotkań i imprez towarzyszących.
Pawilon Polski na EXPO 2005:
Inwestor: Krajowa Izba Gospodarcza (KIG),
Warszawa Koncepcja programowa: Maciej Pawlicki
Architektura budynku: Krzysztof Ingarden, architekt
Architektura wnętrz i instalacja Echo: Aleksander Janicki, artysta plastyk
Współpraca: Jacek Éwy, architekt
Kierownik projektu: Piotr Urbanowicz, architekt
Reżyseria filmu: Andrzej Kałuszko
Zdjęcia: Andrzej F. Jaroszewicz
Rzeźba „Dusza fortepianu”: Tomasz Urbanowicz
Wieliczka Performance: Marek Grabowski
Wykonawca budowlany: Staniław Górecki
Dyrektor Pawilonu: Jerzy Dzikowicki, KIG
9 maja 2005 - Dzień Polski w Aichi
Polska zaprezentowała się w Aichi w Narodowym Dniu Polskim, który miał miejsce 9 maja br. Różnorodne imprezy zostały zorganizowane przez Krajową Izbę Gospodarczą, reprezentowaną w tym dniu przez Komisarza Generalnego Udziału Polski w Światowej Wystawie EXPO 2005 Marka Kłoczko i odbywały się pod auspicjami Ministerstwa Gospodarki i Pracy reprezentowanego przez Ministra Jacka Piechotę, z udziałem Ambasady Polskiej w Tokio, reprezentowanej przez Ambasadora Marcina Rybickiego. W trakcie ceremonii otwarcia o godz. 11:00 w Expo Hall, głos zabrali z ramienia gospodarzy EXPO Taizo Watanabe – Komisarz Generalny Światowej Wystawy EXPO i Shoichiro Toyoda – Honorowy Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Światowej Wystawy EXPO 2005. Udział dwóch najwyższej rangi osobistości świadczył o zainteresowaniu jakim Polska cieszy się w Japonii. Dzień Polski był bardzo udaną imprezą, prezentującą Polskę taką jaką już Japończycy i inni cudzioziemcy znali - z klasyczną muzyką Chopina, z niezwykłością Śp. Ojca Św. Jana II, z powikłaną historią najnowszą, a także Polskę nową – nowoczesny kraj europejski, z nowym i interesującym dorobkiem kulturalnym i z osiągnięciami gospodarczymi. Narodowy Dzień Polski niezawodnie pozostawił w pamięci uczestników bardzo korzystne wrażenie na temat Polski i zachęcił do odwiedzin i działalności gospodarczej w Polsce. W trakcie ceremonii otwarcia, po przemówieniach panów Watanabe i Toyoda, głos ze strony polskiej zabrał Minister Gospodarki i Pracy, Jacek Piechota (Fot. 7). Po ceremonii otwarcia odbył się koncert muzyki polskiej, zapowiadany przez Agatę Konarską i Marcina Kydryńskiego, w którym wystąpili znani wykonawcy, prezentujący polskie utwory liryczne i instrumentalne, m.in. wokaliści - Anna Maria Jopek, grupa Andrzej Smolik, Novika, Mika, a także Urszula Dudziak, grupa Perfect, Trebunie Tutki, grupa Affabre Concinui, grupa MoCarta, pianista Leszek Możdżer i pianistka Masako Ezaki. 9 maja miały miejsce także inne imprezy, im.in. Koncert Chop in Pop na który składała się muzyka Chopina w różnorodnych nowoczesnych aranżacjach, koncert zespołu Perfect, koncert grupy Trebunie Tutki i quiz o Polsce prowadzony przez Jarosława Waczyńskiego, dyrektora Biura Polskiej Organizacji Turystycznej w Tokio. Wieczorem w Pawilonie Polskim odbyło się przyjęcie, w którym wzięli udział zaproszeni goście japońscy, delegaci z Polski i goście zagraniczni, przedstawiciele Ambasady RP i Biura Radcy Handlowego w Tokio, a także przedstawiciele biznesu i środowiska polskiego w Japonii. Imprezy polskie – koncerty znanych wykonawców odbywały się także w czasie Tygodnia Polskiego w dniach 10-13 maja 2005, w Pawilonie Polskim oraz miastach partnerskich Polski - Gamagori i Hamamatsu. Dla nas Polaków mieszkających zdala od kraju, Dzień Polski w Aichi był szansą na nasycenie się „polskością”. Uczucia nostalgii wywołał koncert grupy Perfect, a we mnie szczególnie piosenka „Nie płacz Ewka”, która kojarzy mi się z okresem studenckim. Nasyceniu się „polskością” w sensie dosłownym służyła znakomita restauracja „Polonez” serwująca tradycyjne polskie potrawy, m.in. wspaniałą kaczkę, żurek, barszcz i inne zupy, ruskie pierogi, kotlet schabowy, pyszny jabłecznik ze śmietaną, itp. O tym, że polska restauracja „Polonez” cieszy się ogromnym powodzeniem mogłam przekonać się naocznie – było tylu klientów - zarówno Japończyków jak i rodaków, że trudno było zająć wolny stolik. Właściciel restauracji, Jarosław Drozdowski ma zamiar otworzyć pod koniec sierpnia br. pierwszą polską restaurację w Nagoya. Szkoda, że nie w Tokio! Chociaż można się pocieszyć, że do Tokio polska kuchnia także dotrze w niedalekiej przyszłości. Restauracja polska w Tokio byłaby niezawodnie jednym z ulubionych miejsc spotkań tokijskiej Polonii. W artykule wykorzystano informacje znajdujące sie na następujacych stronach internetowych: www.expo2005.or.jp; www-1.expo2005.or.jp/en/index.html; www.expo2005.com/default.htm; www.ingarden-ewy.com.pl/_polish/ingarden.html; www.expo2005.com.pl/ ; www.kig.pl/index.php
