Narodowe Centrum Sztuki w Tokio po raz kolejny dostarcza nam miłej niespodzianki w postaci znakomitej ekspozycji prac współczesnej artyski Niki de Saint Phalle (29.11.1930 – 21.05.2002).

Rodzicami artystki byli francuski bankier-arystokrata i amerykańska aktorka. Edukacja w katolickiej szkole oraz partiachalny model rodziny przyczyniły się do radykalnego spojrzenia Niki na pozycję kobiety. Kobieta jest centralną postacią w jej sztuce. Prace artystki związane są ścisle z jej sytuacją emocjonalną i kolejnymi etapami życiowymi. Pierwsze prace, które przyniosły jej sukces i zaszokowały krytyków, powstawały jako działania performence na desce pokrytej gipsem i różnymi elementami typu buty, zabawki, modele plastikowe itp., Niki umieszczała na deskach puszki z farbą, do których strzelała z broni palnej, uwalniając farbę. Prace tak powstałe miały bardzo ekspresyjny i dynamiczny charakter. Były to wczesne lata 60. Wiele prac z tamtego okresu przedstawiało broń. Na wystawie możemy zobaczyć krótkie filmy pokazujące takie działania.

Kolejnym etapem twórczości Saint Phalle, po okresie rebelianckim i po wyczerpaniu tematu broni i strzelania, byly rzeźby gipsowe z kobietą jako tematem centralnym. Rzeźby przedstawiają Madonny, matki, prostytutki lub kobiety pozbawione kończyn, czy też mające rany na twarzy. Ten ekspresyjny okres reprezentuje jedna z sal wystawy. Zwracają uwagę olbrzymie płaskorzeźby, gdzie z ciała kobiety wystają zwierzęta, dzieci, kwiaty, klatki. Jedna z prac z tego okresu, która zwraca uwagę swym dynamizmem i drapieżnością, to olbrzymi panel o wymiarach 198 x 125 cm, zatytułowany „Czerwona Czrownica”. Jest to relief przedstawiający kobietę z ciałem pełnym otworów, w których widnieją czaszki, postać Madonny, gałęzie i inne elementy. Wszystko jest pokryte agresywną czerwienią. Myślę, że każdy widz może odczytać przekaz tego dzieła po swojemu. Prace te łącznie z reliefami smoków są bezpośrednią formą ekspresji twórczej artystki i jej protestem przeciwko zniewoleniu kobiety i brutalnemu traktowaniu jej ciała.

W późniejszych latach 60. postrzeganie pozycji kobiety przez artystkę zmienia się i Sant Phalle zaczyna przedstawiać kobietę jako istotę silną, radosną i pełną energii. Powstają wtedy prace z serii „Nana”. Są to rzeźby kobiet w ruchu, w oszałamiajacych kolorach i rozbuchanych formach. Tu widać moc kobiety dającej życie, zmysłowej i radosnej. Są tu postacie stojące na głowie, balansujace na jednej nodze i tryskające energią. Ubrane są w dziko kolorowe kostumy kapielowe, lub barwne sukienki. Jedna z prac „Mini Nana – dom” mieni się zielenią, żółcią, fioletem i czerwienią. Jest to w domyśle postać kobiety o bardzo przerysowanych kształtach. Kolejna sala pokazuje prace rzeźbiarskie zatytułowane „Para”. Te prace także emanują energią i mienią się kolorami, cechuje je wielki rozmach formy.

W życiu artystki szczególne miejsce zajeła japońska business woman Shizue Matsuda, która zachwyciła się pracami Niki i została ich kolekcjonerką. W 1994 roku otworzyła jedyne na świecie muzeum poświęcone w całości pracom Niki znajdujące się w prefekturze Tochigi w miejscowości Nasu Kogen (zamknięte niestety w roku 2011). Saint Phalle odwiedziła muzeum w 1998 roku i razem z Matsudą zwiedziła także Kyoto. Rezultatem wizyty w Japonii były prace zainspirowane postacią Buddy, kilka z nich także możemy zobaczyć na wystawie.

Największym dziełem jakie stworzyla Saint Phalle jest „The Tarot Garden”. Stworzenie tego monumentalnego ogrodu rzeźb i fantazji zajęło artystce 20 lat. By sfinalizować swoje marzenie, Niki zajęła się także produkcją mebli, perfum i akcesorii. Ogród mieści się w Toskanii i jest czynny od kwietna do października.

Unikalna wystawa Niki de Saint Phalle jest wielką okazją do zapoznania się z pracami tej nadzwyczajnej artyski i niezwykłej kobiety, która na pewno wybiegała poza ramy swoich czasów. Na wystawie zgromadzono 150 prac wyeksponowanych w przestrzennych salach Narodowego Centrum Sztuki. Znajdują się tam także kolaże, rysunki, fragmenty listów, zdjęcia i filmy obrazujące bogatą twórczość Saint Phalle. Choćby fragmentarycznie możemy również poznać inspiracje, leki i demony artystki oraz jej nieokiełznanego wolnego ducha.

Wystawa jest czynna do 14 grudnia bm. 

The National Art Center /Kokuritsu Shin Bijutsukan 

Adres: 7-22-2 Roppongi, Minato-ku, Tokyo,

Dojazd - JR Tokyo Station/ Subway Marunouchi line/ 4 min.

Kasumigaseki Station/ Subway Chiyoda Line/ 6 min,

Nogizaka Station/ pieszo 1 min.