pobliżu świątyń. W okolicach Tokio polecić można rejon Hakone - w listopadzie (park Goura oraz
Muzeum Sztuki), Nikkō - w końcu października (okolice Iroha-zaka i jeziora Chūzenji-kō) oraz
Kamakurę - w końcu listopada (świątynia Engaku-ji i chram Tsurugaoka Hachima-gū). Do
najpiękniejszych miejsc w listopadzie należy niezaprzeczalnie Kioto. Barwne liście drzew można oglądać tam we wszystkich parkach, ogrodach i świątyniach. Szczególnie malowniczo prezentują się Arashiyama, świątynie Kinkaku-ji, Kōdai-ji i położona na wzgórzu i wieczorem iluminowana świątynia
Kiyomizu-dera, a także znajdujący się przy pałacu cesarskim - Kyōto Gyo-en, w którym rośnie 10,0000 drzew miłorzębu japońskiego (ginkgo biloba) - ichō, ginnan, które jesienią wyróżniają się piękną, jasno-żółtą barwą wachlarzowatych liści. Oprócz ginkgo, do najpiękniej przebarwiających się jesienią drzew należą niewątpliwie klony palmowe (momiji). W zależności od odmiany, przybierają one barwy od żółtopomarańczowej, przez najbardziej efektowną jaskrawoczerwoną do ciemnowiśniowej.
Chryzantemy (kiku), które obok kwiatów wiśni są niejako roślinnym symbolem flory japońskiej,
kultywowane są od dawna. Chryzantema stylizowana w formie 16-płatkowego kwiatu jest także godłem cesarskiego rodu (kiku-no-gomon). Herby rodowe (mon, kamon) były używane w Japonii od 11w., najpierw tylko przez arystokrację i wojowników, a od okresu Meiji (1868-1912) także przez zwykłych obywateli. Obecnie herby zauważyć można na kurtynach przy wejściu do tradycyjnych budynków (noren), na papierowych lampionach (chōchin), eksponowane jako znak świątyni, chramu, wioski, czy też miasta. Chryzantemy pojawiają się w Japonii w jesiennej tematyce haiku, wystepują też na okładce paszportów japońskich. Nowoczesne odmiany chryzantem posiadają różnorakie kształy, kolory i są aranżowane w niezwykłe ekspozycje w formie kaskad, a także kultywowane jako bonsai, czyli miniaturowe drzewka. Jesienią często odbywają się wystawy chryzantem, jak np. w parku Kaikō-en w Komoro (prefektura Nagano).
Park Kaikō-en, jeden z bardziej znanych parków w Japonii, znajduje się na terenie byłego zamku
z okresu sengoku-jidai. Zachowały się jedynie fragmenty zamkowe - bramy San-no-mon, Ote-mon oraz donjon (tenshukaku). Wśród licznych interesujących miejsc w Komoro wyróżnić można trzy
najważniejsze – Komoro Sankan – wspomniane baszta, brama zamku i trzy historyczne budynki na jego terenie używane jako muzea, świątynia w górach Nunobiki Kannon oraz zabytkowe budynki na
historycznym szlaku komunikacyjnym – Hokkoku Kaidō.
W prefekturze Nagano, kōyō można podziwiać w wielu miejscach – przede wszystkim w górach
(Alpach Japońskich), w kurortach (np. Karuizawa), a także w wielu malowniczych miescowościach,
będących kiedyś miastami położonymi na traktach komunikacyjnych (shuku) – shukuba-machi (np. Magome, Tsumago-juku, Narai-juku) lub w miejscowościach będących kiedyś podzamczami zamków lokalnych lordów feudalnych – jōka-machi, w których zachowały się niekiedy fragmentyfortyfikacji (np. Suzaka, Obuse, Komoro).
Wspomniana świątynia położona na skałach - Nunobiki Kannon w Komoro, jest jednym z
najbardziej malowniczych miejsc, które szczególnie atrakcyjnie wygląda jesienią.
W Suzaka jesienne barwy można podziwiać w ogrodzie rezydencji rodziny kupieckiej
Tanaka-honke oraz w ogrodach licznych świątyń. Posiadłość rodziny Tanaka o powierzchni ok. 10,000m2, w której obecnie znajduje się muzeum prezentujące styl życia minionych epok, obejmuje również tradycyjny ogród japoński. Jesienią, drzewa, krzewy i kwiaty w ogrodzie stanowią ekscytującą kompozycję kolorostyczną, która w dni słoneczne odbija się różnokolorowym wizerunkiem w wodzie ogrodowego stawu.
Gazeta Klubu Polskiego w Japonii Nr 6 (39), grudzien 2004
