Co roku w czerwcu mija kolejna rocznica naszej działalności polonijnej i dziennikarskiej. W związku z tym staramy się wtedy poinformować naszych Czytelników o postępie w toczących się negocjacjach międzypaństwowych odnośnie kwestii istotnych dla japońskiej Polonii. Zwróciłyśmy się z pytaniami na ten temat do Ambasadora RP w Japonii Cyryla Kozaczewskiego.

W dniu 3 czerwca 2015 r. odbyło się robocze spotkanie redakcji gazety.jp POLONIA JAPONICA z Panem Ambasadorem. Rozmowa była nawiązaniem do poprzedniego spotkania w 2013 r. Wówczas, podczas wywiadu przeprowadzonego w czerwcu 2013 r., wśród priorytetów związanych z Polonią japońską Pan Ambasador wymienił następujące sprawy: kwestie związane z tzw. “Working Holidays Scheme”, czyli umożliwienie studentom i uczniom podejmowanie pracy wakacyjnej w Japonii; dążenie do podpisania umowy o zabezpieczeniu społecznym oraz starania o uznawanie polskich praw jazdy w Japonii. Obecnie wracamy do tych trzech tematów, które wtedy zostały podniesione.

1. PROGRAM „ZWIEDZAJ I PRACUJ”

Porozumienie pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Japonii w sprawie programu „Zwiedzaj i Pracuj” („Working Holiday Scheme” – WHS) zostało podpisane w Polsce w dniu 27 lutego 2015 r. przez Ambasadora Japonii w Polsce Makoto Yamanakę oraz przez Ambasadora RP w Japonii Cyryla Kozaczewskiego, w obecności Premiera Japonii Shinzō Abe i Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Można powiedzieć, że podpisanie tej umowy było znaczącym sukcesem polskiej dyplomacji.

Ambasador Kozaczewski zaznaczył, że podpisanie umowy należy widzieć w szerszym kontekście, ważne jest w jakich okolicznościach nastąpiło i jakie niesie implikacje. Umowa WHS to jeden z dokumentów istotnych z punktu widzenia podniesienia rangi relacji polsko-japońskich. Wizycie Prezydenta Bronisława Komorowskiego w Japonii w lutym 2015 r. towarzyszyła wspólna polsko-japońska konstatacja, że nadszedł czas, abyśmy się traktowali jak partnerzy strategiczni, których coraz silniej łączą wspólne wartości.

W odróżnieniu od wielu elementów symbolicznych, w relacjach polsko-japońskich, umowa dwustronna „Zwiedzaj i Pracuj” ma wymiar praktyczny. Umowa umożliwi młodym ludziom wzajemne lepsze poznanie obu krajów i społeczeństw. Podpisanie porozumienia jest odpowiedzią na coraz większe zainteresowanie Japończyków Polską i Polaków Japonią. W odniesieniu do naszego kraju umowa WHS lepiej pozwoli wyeksponować dorobek tego, co osiągnęliśmy w ostatnich latach.

Już od pierwszych chwil po podpisaniu umowy odnotowuje się duże zainteresowanie programem WHS, szczególnie ze strony polskiej młodzieży. Młodzi Polacy także obecnie przebywają w Japonii, np. jako stypendyści i studenci, a także przyjeżdżają turystycznie na wakacje, jednak do tej pory nie było takiej możliwości, aby młodzi Polacy nie korzystający ze stypendiów, mogli przebywać w Japonii dłużej i nie posiadając znacznych funduszy zwiedzić Japonię i lepiej poznać ten kraj. Podpisanie umowy, która otwiera nowe możliwości, pozwoli na promocję naszego kraju i przyczyni się konstruktywnie do budowania więzi bilateralnych.

²  Kiedy umowa weszła lub wejdzie w życie?

Umowa WHS została podpisana, ale jeszcze nie weszła w życie. Przewiduje się, że nastąpi to w bieżącym roku, prawdopodobnie jeszcze w okresie wakacyjnym. Obecnie przygotowywane są procedury wewnętrzne w obu krajach, np. określenie dodatkowych dokumentów, które będą potrzebne do złożenia wniosku wizowego, limit wizowy (państwa, które zawierają umowę określają pomiędzy sobą limity wizowe w skali rocznej; obecnie wydaje się Japończykom ponad 300 wiz rocznie). Ponadto Polska i Japonia wymieniają informacje dotyczące stopnia zainteresowania tą kwestią (np. ile maili czy zapytań telefonicznych tej sprawie napływa, itp.), w celu oszacowania jakie będzie później potencjalne zainteresowanie wizami WHS i jakie są możliwości, żeby sprostać zapotrzebowaniu. Odpowiednie obliczenia szacunkowe wykonuje nie tylko Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Departament Konsularny, ale także Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

²  Warunki ubiegania się o wizę typu WHS

Umowa dotyczy młodzieży (niekoniecznie studenckiej) w przedziale wiekowym od 18 do 30 lat. Informacje o programie „Zwiedzaj i Pracuj” oraz tekst umowy znajdują sie na stronie Ambasady RP w Japonii: https://www.msz.gov.pl/pl/p/tokio_jp_a_pl/informacje_konsularne/program_zwiedzaj_i_pracuj/. Osoby przyjeżdżające będą musiały złożyć deklarację, m.in. że posiadają środki finansowe na swoje utrzymanie w Państwie przyjmującym w początkowym okresie pobytu i że mają zamiar opuścić terytorium Państwa przyjmującego po zakończeniu pobytu, nie zmieniając statusu swojego pobytu w trakcie jego trwania.

²  Kto będzie zatrudniać młodzież? Czy zainteresowana osoba będzie mogła sama znaleźć sobie zajęcie wakacyjne?

Znalezienie zatrudnienia będzie indywidualnym obowiązkiem osoby aplikującej o wizę. Ze strony polskiej zostanie jednak przygotowany program informacyjny, mający zachęcić Japończyków do tej wymiany. W Polsce odnotowuje się wzrost zainteresowania urzędów współpracą z Japonią, np. w związku z przedsięwzięciami takimi jak poszukiwanie miast partnerskich, organizowanie Dni Japońskich i współpracy kulturalnej w innych formach. Tego typu zainteresowanie i różne inicjatywy w naszym kraju związane z Japonią mogą stać się świetną okazją dla Japończyków do znalezienia zatrudnienia wakacyjnego. Zapewne możliwe będzie także zatrudnienie w wielu polskich firmach, które współpracują z firmami japońskimi, w urzędach miejskich, w organizacjach samorządowych, itp. Zainteresowane firmy będą mogły zgłaszać się do Ambasady Japonii, inicjatywa jednak należy w dużej mierze do osoby szukającej pracy i mającej zamiar aplikować o wizę WHS.

²  Czy do Konsulatu w Tokio zgłosili się już jacyś zainteresowani WHS Japończycy?

Nabór zacznie się dopiero po wejściu umowy w życie i wtedy rozpocznie się przyjmowanie wniosków wizowych. W Japonii odnotowuje się duże zainteresowanie programem WHS. Do konsulatu już zgłosiło się kilkadziesiąt zainteresowanych osób. Japończycy są przede wszystkim zainteresowani poznaniem Polski – jej zabytków, bogatej kultury i życia codziennego. Niektóre osoby zainteresowane są podjęciem studiów w Polsce.

2. UMOWA O ZABEZPIECZENIACH SPOŁECZNYCH

Redakcja gazety.jp POLONIA JAPONICA była bezpośrednio zaangażowana w kwestie umowy i nadal stara się śledzić przebieg jej legislacji. 20 lipca 2012 r. została wysłana przez redakcję petycja podpisana przez dużą część Polonii do szeregu instytucji państwowych [1] w sprawie podjęcia działań w celu podpisania dwustronnej umowy o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy Polską i Japonią. W dniu 21.05.2013 r. Premier Donald Tusk podpisał wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy i w dniu 28.05.2013 r. polski projekt został przekazany do Ambasady Japonii w Warszawie. Obecnie mijają 3 lata od wysłania petycji i rozpoczęcia starań. Wielu Polaków w Japonii, a także ci, którzy wrócili do Polski jest zainteresowanych losami tej umowy.

²  Na jakim obecnie etapie jest proces związany z podpisaniem umowy?

Ambasador Cyryl Kozaczewski podkreślił, że umowa jest jedną z kwestii priorytetowych, a także istotnym wskaźnikiem zaawansowania spraw polskich w kontaktach z Japonią. Strona polska przesłała dodatkowe informacje i argumenty, aby zdynamizować proces przygotowań i aby dwustronne negocjacje zostały rozpoczęte. Obecnie wiemy, że strona japońska również dokonała analizy – kwestia ta została poruszona podczas obrad w czasie spotkania premiera Tuska z premierem Abe w Warszawie w czerwcu 2013 r. i była również podnoszona w późniejszym czasie, podczas innych spotkań na wysokim szczeblu. Informacja ze strony japońskiej jest obecnie taka, że po przeanalizowaniu całej sytuacji, po konsultacjach z podmiotami w Japonii i podmiotami japońskimi w Polsce oraz wobec faktu, że Japonia prowadzi negocjacje także z innymi krajami i że ma określone w tym względzie priorytety, w przypadku Polski nie ma wystarczających argumentów, żeby zaangażować się w w negocjacje w takim stopniu, w jakim oczekuje tego Polska. Pan Ambasador poinformował, że oznacza to, że po oszacowaniu tego, jak wygląda obecność Japończyków w Polsce, strona japońska nie jest w równym stopniu co strona polska zainteresowana tym, aby nadać kwestii umowy o zabezpieczeniach społecznych znaczenie priorytetowe.

W Japonii żyje ok. tysiąca Polaków, którzy są tutaj osiedleni, mają najczęściej swoje rodziny polsko-japońskie i pracują w firmach japońskich. Sytuacja Japończyków w Polsce jest inna, ponieważ większość z nich przebywa czasowo i jest zatrudniona przez firmy japońskie, które zapewniają im takie świadczenia socjalne, jakie obowiązują w Japonii. Polska jest poza tym jednym z oczekujących w kolejce krajów, które negocjują umowę z Japonią. Sprawa podpisania umowy pozostaje nadal na agendzie spotkań bilateralnych, chociaż Japończycy nie wykazują w tej kwestii aktywności. Obecnie Ambasada stara się, aby nowe argumenty, na przykład takie, że nasze relacje zostają podniesione na wyższy poziom i że mamy nowe instrumenty w postaci umowy „Zwiedzaj i Pracuj” oraz bezpośrednich połączeń lotniczych pomiędzy Polską i Japonią spowodowały, że kwestia umowy znowu będzie aktualna. Pan Ambasador czuje się zobowiązany wobec Polonii, aby priorytety zgłaszane przez Polaków zostały zaawansowane i zrealizowane.

²  Co Polonia japońska mogłaby zrobić, aby przyspieszyć proces wiodący do podpisania umowy?

Pan Ambasador zasugerował, że pomocne byłoby podpowiadanie nowych argumentów przemawiających do strony japońskiej, ponieważ Ambasada opiera się na znanych sobie argumentach społecznych i politycznych. Istotne byłyby zwłaszcza argumenty związane z Japończykami mieszkającymi na terenie Polski. Jest także prawdopodobne, że z czasem liczba Japończyków osiedlających się w Polsce prywatnie, niezależnie od obecności firm japońskich, wzrośnie i ich głos oraz ich dobro staną się priorytetowe dla rządu japońskiego.

3. PRAWO JAZDY

Umowa o wzajemnym zwolnieniu z obowiązku zdawania egzaminu na prawo jazdy została podpisana w 2004 r., ale faktycznie strona japońska nie wywiązuje się z zasady wzajemności i wymaga od polskich obywateli zdawania egzaminu. Sprawa była przedmiotem wielu interwencji Ambasady RP w Tokio i nadal jest przedmiotem dyskusji pomiędzy Polska i Japonią.

Umowa w praktyce nie obowiązuje, ponieważ ze względu na wysoką liczbę wypadków na polskich drogach (ponad trzykrotnie przewyższają statystyki japońskie), Japończycy arbitralnie stosują dodatkowe wymogi. Praktycznie Polak, który chce prowadzić samochód w Japonii powinien zgłosić się z polskim prawem jazdy i jego notarialnym tłumaczeniem do japońskiego urzędu i poddać się dodatkowym testom praktycznym i teoretycznym. Pan Ambasador poinformował, że na razie kwestia uznania praw jazdy znajduje się mniej więcej na półmetku omawianego procesu. Obecnie Polska dąży do tego, aby wymóg dodatkowych testów został zniesiony.

Problem prawa jazdy trzeba rozważać w odniesieniu do prawa polskiego oraz prawa międzynarodowego, a także w ramach czasowych – w stosunku do kierowcy przebywającego w Japonii do jednego roku (turyści) oraz powyżej roku (obcokrajowcy mieszkający w Japonii). Ogólne zasady wśród krajów-sygnatariuszy konwencji drogowej są takie, że do roku można poruszać się z tłumaczeniem własnego prawa jazdy, a po roku wymienia się je na prawo miejscowe, czyli japońskie. Polacy jednak nie mogą jeździć do roku z polskim prawem jazdy i jego notarialnym tłumaczeniem, ze względu na wyżej wspomniane statystyki wypadków. Po roku, pomimo umowy, Polacy są także poddawani dodatkowym egzaminom. Strona polska obecnie dyskutuje ze stroną japońską zniesienie tego wymogu. Polska przestrzega podpisanej umowy i Japończycy w Polsce otrzymują prawo jazdy bez dodatkowych testów.

Jeśli chodzi o międzynarodowe prawo jazdy, to Polska i Japonia są stronami innych konwencji. Istnieją dwie konwencje o ruchu drogowym, które wprowadziły ujednolicenie zasad ruchu pojazdów oraz wydawanych praw jazdy – genewska z 1949 r. i wiedeńska z 1968 r. Japonia jest sygnatariuszem tylko konwencji genewskiej, a Polska obydwu konwencji. Międzynarodowe prawo jazdy wystawiane w Polsce – jego format – opiera się na konwencji wiedeńskiej, której Japonia nie podpisała, istnieje zatem pewna niespójność dokumentów.

Należy też dodać, że w Polsce obowiązuje także unijne prawo jazdy. W 2006 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę 2006/126/EEC ustanawiającą jednolity wzór prawa jazdy we wszystkich państwach członkowskich. W Polsce nowe prawo jazdy wprowadza ustawa z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami. Wydawane od stycznia 2013 r. prawa jazdy będą ważne przez 15 lat. Dokumenty wydane przed 19 stycznia 2013 roku zachowują ważność do 2033 roku. Wymiana dokumentu w związku z upływem terminu ważności nie wiąże się z koniecznością ponownego nabywania uprawnień do kierowania pojazdami.

Pan Ambasador poinformował, że kwestia prawa jazdy była ważnym punktem w programie wizyty w Japonii w lutym br. Minister Infrastruktury i Rozwoju Marii Wasiak. Podczas wizyty, odbyła ona szereg rozmów w japońskich resortach: infrastruktury, transportu i turystyki (MLIT), gospodarki, handlu i przemysłu (METI) oraz spraw zagranicznych (MOFA). W czasie rozmów nastąpiła wymiana informacji, przy czym strona polska dążyła do tego, aby w sprawie prawa jazdy usunąć istniejące przeszkody. Obecnie podpisanie porozumienia w sprawie programu WHS jest także silnym argumentem, aby zaawansować kwestię uznania prawa jazdy. Młode osoby, które przyjadą do Japonii i będą chciały czynnie włączyć się w sprawy pracownicze nie powinny mieć takich utrudnień, jakie obecnie istnieją w kwestii prawa jazdy. Aktualnie trwają dyskusje nad różnymi opcjami rozwiązania problemu, łącznie z globalnym podejściem do rozpatrzenia tej kwestii w odniesieniu do zagranicy i trwają negocjacje ze stroną japońską.

ZAKOŃCZENIE

Redakcja gazety.jp POLONIA JAPONICA omówiła także inne kwestie, m.in. sprawę połączeń lotniczych, którą opisujemy w osobnym artykule. Pan Ambasador powiedział też, że obecnie utrwala koncepcję tworzenia „Domów Polskich”, które została zainicjowana przez Ambasadę i rozwija się na bazie czystej sympatii Japończyków do Polski. W Japonii odczuwamy to, że wizerunek Polski jest tutaj bardzo korzystny. Nie ma żadnych uprzedzeń w sosunku do Polski, ani innych elementów, które psułyby ten wizerunek. Taka pozywna percepcja naszego kraju ułatwia też rozmowy dwustronne. Obie strony mogą powoływać się na długą historię naszych przyjaznych relacji.

Przykładem praktycznego wymiaru sympatii wobec Polski było niedawne zaproszenie do udziału w 15. Wystawie Ogrodów Świata, która odbywała się w dniach 2-6 maja w Hotelu Okura w Tokio pod patronatem księżnej Takamado. W wystawie wzięło udział w charakterze projektantek ogrodów narodowych 10 pań ambasadorów oraz małżonek ambasadorów z Belgii, Irlandii, Polski, Portugalii, Słowacji, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Turcji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Tematem ogrodu polskiego, zaprojektowanego przez małżonkę Ambasadora RP w Japonii panią Iwonę Kozaczewską, były „marzenia o ogrodzie z dzieciństwa”. Polski ogród zawierał m.in. takie symboliczne elementy jak altanka, drzewa jabłoni i czereśni oraz przechadzające się wśród uli i traw bociany. Dodatkową atrakcją wystawy był kiermasz, na którym odwiedzajacy mogli kupić polską ręcznie malowaną ceramikę z Bolesławca i miody pitne. Również wizyta Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” była okazją do wzmocnienia polsko-japońskich relacji w dziedzinie kultury.

Zdaniem Ambasadora Kozaczewskiego Japończycy patrzą na Polskę, jak na kraj o bardzo wysokiej kulturze i elegancji. Podziwiają naszą kulturę, sztukę i architekturę historyczną, należącą do światowego dziedzictwa kultury. Japończycy doceniają to, czego sami często nie zauważamy: fakt, że skoro Polacy przetrwali czasy destrukcji i niebytu narodowego to znaczy, że polska kultura jest bardzo bogata i silna. Taka percepcja naszego kraju dobrze rokuje na przyszłość w interesujących nas kwestiach polsko-japońskich.

[1]

1. Minister Pracy i Polityki Społecznej, Pan Władysław Kosiniak-Kamysz

2. Dyrektor Departamentu Prawno-Traktatowego MSZ, Pan Janusz Stańczyk

3. Dyrektor Departamentu Konsularnego MSZ, Pan Mirosław Gajewski

4. Dyrektor Współpracy z Polonią MSZ, Pan Maciej Szymański

5. Dyrektor Departamentu Azji i Pacyfiku MSZ, Pan Tomasz Łukaszuk

6. Ambasador RP w Tokio, Pan Cyryl Kozaczewski

7. Konsul RP w Tokio, Pani Dominika Jakimowicz

8. Prezes Stowarzyszenia Polsko-Japoński Komitet Gospodarczy, Pani Henryka Bochniarz