Szkło w Japonii, aż do okresu Edo (Edo jidai; 1603-1867), było uważane na produkt luksusowy, dostępny tylko dla wyższych sfer. Na początku XVIII w., poza wpływami europejskimi, na produkcję szkła miały także wpływy chińskie, charakteryzujące się inną niż europejska technologią. W końcu XVIII w. wzrosła, zwłaszcza w dużych miastach, liczba producentów szkła, mimo że nie było ono stosowane w tradycyjnej architekturze. Produkowano też szkło kolorowe, a drobne wyroby szklane stały się szerzej dostępne. Na początku XIX w. zaczęto produkować dekoracyjne szkło ołowiowe (kryształowe). Szkło kryształowe odznacza się dużym współczynnikiem załamania światła, pięknym połyskiem i dużą gęstością. W rejonie Kagoshimy popularne było Satsuma kiriko (styl dekoracyjny), które rozwinęło się pod wpływem szkła holenderskiego i angielskiego. Drugim z najbardziej znanych w Japonii stało się szkło produkowane w ówczesnym Tokio (Edo) – Edo kiriko (styl utylitarny). Edo kiriko rozwinęło się w okresie przejściowym od Edo do Meiji (Meiji jidai; 1868-1912). Proces produkcji szkła kryształowego w Japonii był bardziej pracochłonny niż w Europie. Stosowaną technologię określano jako „cięte ręcznie szkło” – „tebori kiriko”. W okresie Meiji w Japonii popularne stało się szkło europejskie, szczególnie weneckie i angielskie.

Podczas kiedy Edo kiriko było głównie szkłem przezroczystym, Satsuma kiriko odznaczało się kolorem i delikatnym wzornictwem. Satsuma kiriko produkowane było w ten sposób, że przezroczyste szkło bezbarwne pokrywane było warstwą szkła w kolorze rubinowym, a następnie grawerowane. Cięcia szkła były wykonywane o zróżnicowanej grubości i dzięki temu wydobywały one gradację kolorów. Charakterystyczną cechą było niesymetryczne i nierównomierne rozmieszczenie szkła barwionego. Edo kiriko, szkło o dynamicznym wzornictwie, było bezbarwne, przezroczyste, czasem malowane. Stopniowo produkcja szkła przekształciłasię ze szkła ołowiowego na szkło sodowo-wapniowe i wyroby stały się bardziej dostępne. Pojawiły się też nowe produkty z zakresu stolarki i metaloplastyki, w których szkło łączone było z szylkretem, laką i masą perłową. Obecnie zarówno szkło Satsuma kiriko, które jest relatywnie droższe jak i Edo kiriko są barwione na różne kolory. Kontynuowane są także wzory tradycyjne, inspirowane m.in. splotami bambusa i kwiatami chryzantem.

Szkło kryształowe Edo kiriko stało się motywem elewacji budynku „Tokyu Plaza Ginza” (2016) [1]. Budynek znajduje się przy skrzyżowaniu Sukiyabashi kōsaten na Ginzie w Tokio. Jest to charakterystyczne skrzyżowane typu „scramble crossing” lub „X crossing” (sukuranburu kōsaten), gdzie pierwszeństwo mają przechodnie. Skrzyżowanie tego typu umożliwia pieszym przejście we wszystkich kierunkach jednocześnie, także po przekątnej. Z tego względu zarówno budynek jak i skrzyżowanie są ważnymi wyróżnikami w urbanistyce Tokio. Projektantami budynku o funkcji komercyjnej są architekci Taro Nakamoto, Takayuki Sakamoto, Ryo Hatano, Seiji Yamada i Atsuhiko Amakasu (Nikken Sekkei). Jego fasada odzwierciedlająca szkło kryształowe składa się z trójwymiarowych płaszczyzn szkła pod różnymi kątami, które w oparciu o zjawiska optyczne odbicia i transmisji światła stymulują odbicie kolorytu nieba i zmieniającego się krajobrazu miejskiego. Zastosowano strukturalne szkło fasadowe SSG, które dzięki eliminacji ram zewnętrznych umożliwia kreowanie dynamicznych elewacji. Profile są widoczne od środka. Fasada tworzy duży, trójwymiarowy wzór w kształcie diamentu, inspirowany kryształami Edo kiriko. „Diament” ma 6 kondygnacji wysokości i 500 mm głębokości.

Japońskie kryształy posiadają proste, ale wyrafinowane wzory. Jakość wykonania jest bardzo wysoka. Edo kiriko jest tak piękne, że może spodobać się także tym, którzy nie przepadają za kryształami.

[1]http://poloniajaponica.jp/motyw-miesiaca/item/1422-widok-z-nowego-budynku-tokyu-plaza-ginza-na-sukiyabashi-kosaten

©zdjęcia E.M. Kido