Galeria
Przyznawana dwa razy w roku literacka nagroda im. Akutagawy tradycyjnie wiąże się z kategorią literatury wysokiej, uznawana jest za nagrodę prestiżową i otwierającą drogę do sukcesu, a jej laureaci cieszą się dużym zainteresowaniem japońskich mediów. W początkowym okresie jej istnienia, a nagroda powstała w 1935 r., sytuacja była zupełnie inna - dziennikarze nie zwracali większej uwagi na laureatów i otrzymanie nagrody w niewielkim stopniu wpływało na dalszą karierę pisarzy. Zasadnicza zmiana nastąpiła w roku 1956, kiedy Taiyō no kisetsu (Pora słońca), nieco skandalizujący utwór napisany przez podówczas studenta, a obecnie polityka i burmistrza Tokio Shintarō Ishiharę stał się bestsellerem i wywołał nawet zjawisko społecznej mody, przejawiające się m.in. w powstaniu grup młodzieży zwanych taiyō zoku (dzieci słońca) i modzie na fryzurę a la Shintarō.
Atmosfera nowości i zainteresowania, jaka powstała wówczas, utrzymała się do dziś, a im młodszy jest laureat lub laureatka, tym większą ma szansę na przyciągnięcie powszechnej uwagi. Wyróżnione utwory stosunkowo rzadko stają się bestsellerami, ale po sukcesie Taiyō no kisetsu pojawiło się jeszcze kilka tytułów, które osiągnęły ponadmilionową sprzedaż. Rekordową popularnością i sukcesem kasowym może się poszczycić Kagirinaku tōmei ni chikai burū(Błękit nieskończenie bliski przezroczystości,1976) młodzieńczy utwór Ryū Murakamiego, przedstawiający swobodne obyczajowo i pełne przygód seksualnych życie grupy młodych ludzi mieszkających w nadmorskiej miejscowości, gdzie znajduje się baza amerykańska.
W gronie laureatów nagrody Akutagawy znajdziemy nazwiska większości twórców znanych i zajmujących ważne miejsce we współczesnej literaturze japońskiej. Brak Harukiego Murakamiego związany jest z ograniczeniem długości utworów, które mogą kanadydować do nagrody - są to opowiadania lub nowele o objętości 100-200 japońskich stron obliczeniowych (1 strona obliczeniowa tzw. genkōyōshi to manuskrypt zwierający 400 japońskich znaków pisarskich). Wczesne opowiadania Harukiego nie zostały wyróżnione, a potem pisarz zaczął pisać dłuższe powieści.
Zasady dotyczące wyboru i oceny kandydatów do nagrody Akutagawy nie są ani kategorycznie sformułowane, ani rygorystycznie przestrzegane i w przeszłości niejednokrotnie budziły rozmaite wątpliwości, jednak z pewnością nagroda skutecznie służy promocji utalentowanych debiutantów i pisarzy nieznanych, czyli nie wyróżnionych wcześniej innymi nagrodami.
W długiej historii nagrody Akutagawy pisarki pojawiły się dość późno, zarówno w gronie laureatów, jak i jurorów. Do połowy lat 80. laureatka była ewenementem, ale w okresie ostatniego ćwierwiecza liczba nagrodzonych kobiet znacznie wzrosła i obecnie co trzeci nagrodzony twórca to kobieta. Do męskiego grona jurorów kobiety dołączyły dopiero w 1987 roku, były to pisarki Taeko Kōno i Minako Ōba. Niebawem Ōba zrezygnowała z powodu choroby i przez dłuzszy czas tylko jedna kobieta uczestniczyła w wyborze laureatów. W 2001 roku jurorką została Nobuko Takagi, w 2003 roku EimiYamada, a kiedy Taeko Kōno zrezygnowała ze swej funkcji po ukończeniu 80. roku życia, w skład jury weszły dwie pisarki mlodszego pokolenia: Hiromi Kawakami i Yōko Ogawa. Obecnie w dziewięcioosobowym gronie jurorskim są cztery kobiety.
W 2004 roku w 130. edycji nagrody im Akutagawy miało miejsce wydarzenie nietypowe: jednocześnie przyznano nagrodę dwóm młodym pisarkom, najmłodszym w historii nagrody. Dziewiętnastoletnia Risa Wataya otrzymała nagrodę za powieść Keritai senaka (Kopnąć go w tyłek), a mająca wówczas 21 lat Hitomi Kanehara za nowelę Hebi ni piasu, przetłumaczoną na język polski z angielskiego i noszącą polski tytuł "Języki i kolczyki".
Wataya była już znana czytelnikom z wyróżnionej nagrodą Bungei noweli Insutōru (2001), którą napisała w wieku 17 lat jako uczennica liceum. Książkowe wydanie Keritai senaka stało się bestsellerem, jego sprzedaż znacznie przekroczyła milion egzemplarzy (1 mln 270 tys.). Pod względem wysokość sprzedaży i popularności towarzyszącej recepcji ksiązki 19. letnia pisarka dorównała starszym kolegom po piórze i dołączyła do grona rekordzistów, obok autorów takich jak Ishihara i Murakami.
Zainteresowanie prozą Hitomi Kanehary także rozwija się systematycznie, choć w nieco innym kierunku niż popularność Watayi. O ile Keritai senaka zdobyła najwyraźniej serca młodych czytelników, to "Języki i kolczyki" wzbudziły także zainteresowanie starszych, zasłużonych męskich intelektualistów. W 2008 roku znany w świecie reżyser teatralny i filmowy Yukio Ninagawa zrealizował film na podstawie noweli młodej pisarki. Nazwisko Kanehary zaczęło się także pojawiać w kontekście panującego od kilku lat "boomu Dostojewskiego", wiążącego się m.in. z wydaniem w 2006-7 roku nowego przekładu "Braci Karamazow" dokonanego przez Ikuo Kameyamę. Tłumacz, znany rusycysta, odnalazł w narracjach Kanehary związek z prozą Dostojewskiego, widoczny w subtekstualnej warstwie utworów. Proza młodej pisarki, podejmująca motyw zła tkwiącego w człowieku i rozszczepienia ludzkiej osobowości, zaczęła na trwałe wpisywać się w pejzaż najnowszej literatury japońskiej.
Sukces Kanehary i Watayi podziałał zachęcająco na młode adeptki literatury. Na przykład w 2006 roku swoje propozycje do nagrody Bungei, która wylansowała debiutancki utwór Watayi Insutōru, zgłosiło aż 141 autorek w wieku nastoletnim, podczas gdy liczba kandydujących chłopców była o połowę mniejsza (74). Czy mają szanse na sukces? Krytyczka literacka Minako Saitō nieco ironicznie posumowuje przyczyny wpływające na pojawienie się literackich hitów: "(1) Młody/a pisarz/pisarka (2) obdarzony/a pewnym wdziękiem (3) w swoim utworze debiutanckim lub bliskim debiutu (4) opisuje podobno współczesną młodzież."(Minako Saitō, posłowie do: Wataya Risa Keritai senaka Kawade bunko, 2007, str.174)
Jeśli powyższe warunki są spełnione to zdarza się, że utwór literacki osiąga nagle rekordową sprzedaż. Wielkie hity nie są zaplanowane, tylko rodzą się w dużej mierze jako efekt przypadku, niemniej jednak z dalszej perspektywy widać, że w rezultacie były to ulubione przez Japończyków powieści o dojrzewaniu, które są także narracjami wyznaczającymi granice swojej epoki.
Najnowsze od Renata Mitsui
Komentarze
- PLUSK WODY DO STAREGO STAWU WSKOCZYŁA… Skomentowane przez ELZBIETA dodany czwartek, 08 listopad 2012 19:09 O stawie i żabie (Literatura, Język)
- Chcialbym na poczatku powiedziec, ze naprawde… Skomentowane przez Seweryn Karłowicz dodany piątek, 24 sierpień 2012 04:47 Tematyka spotkania polonijnego w ambasadzie 5 lipca br. (AKTUALNOŚCI)