Na początku czerwca nasze redaktorki odwiedziły Tokijski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych, jedyną japońską uczelnię, na której od lat działa polonistyka. Udało nam się zwiedzić tonący w zieleni kampus jeszcze przed nadejściem pory deszczowej. Naszymi przewodnikami byli studenci trzeciego i czwartego roku polonistyki, którzy oprowadzili nas po terenie uniwersytetu i opowiedzieli o swojej uczelni. Wycieczka odbyła się w ramach zajęć polonistycznych, które noszą nazwę „Prezentacja”. Dla naszych Czytelników - krótki przewodnik po TUFS.

TUFS - co to za uczelnia?

Przy wejściu na teren kampusu przybyszy witają kolorowe litery „TUFS” ustawione w sześciobok. Rzeźba stała się ulubionym symbolem uczelni i na jej tle robi się pamiątkowe zdjęcia. TUFS to skrót angielskiej nazwy Tokyo University of Foreign Studies (Tokijski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych). Japońska nazwa uczelni brzmi: Tōkyō Gaikokugo Daigaku 東京外国語大学, a kolokwialnie używa się również skrótu Gaidai lub Tōkyō Gaidai. TUFS to uniwersytet państwowy, jeden z 86 uniwersytetów państwowych, działających w Japonii. Poza uczelniami państwowymi w Japonii frunkcjonuje też 86 innych uczelni publicznych, prowadzonych przez jednostki administracji lokalnej. Ogólna liczba japońskich uczelni wyższych wynosi 775, w tym 603 to uczelnie prywatne.

W czasie swej długoletniej historii TUFS przechodził rozmaite przeobrażenia, ale jego podstawowy profil nie uległ zmianie - TUFS jest ważnym ośrodkiem nauczania języków obcych. Regularnie odbywają się tutaj akademickie kursy około 50 języków obcych, a nad kilkoma innymi prowadzi się badania. Na TUFS naucza się około połowy istniejących języków azjatyckich, niektóre z nich są wykładane tylko na tej uczelni. 27 języków, w tym język polski, ma swoje osobne katedry.

TUFS to także centrum studiów interdyscyplinarnych i międzykulturowych. Zajęcia dydaktyczne oraz prace badawcze związane z niemal wszystkimi zakątkami świata prowadzą specjaliści z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Na terenie uczelni działa niezależna placówka badawcza - Instytut Języków i Kultur Azji i Afryki, która nie prowadzi działalności dydaktycznej.

TUFS jest również światowym centrum nauczania języka japońskiego oraz kształcenia nauczycieli języka japońskiego jako obcego. Pełni funkcję doradcy instytucji glottodydaktycznych w kraju i za granicą. Na terenie uczelni działa Centrum Nauczania języka Japońskiego dla Studentów Zagranicznych.

Parę słów o historii i teraźniejszości uczelni

TUFS może się poszczycić długą i bogatą historią. Bez wątpienia uczelnię można uznać za pionierkę w nauczaniu języków obcych i badaniu obcych kultur w Japonii. Poprzednikiem uniwersytetu była instytucja pod nazwą Bansho Shirabesho (Instytut Badań nad Dokumentami Zagranicznymi), rządowe biuro tłumaczeniowe powołane do życia w 1857 roku za czasów szogunatu Tokugawa. W epoce Meiji, kiedy nastąpiła gwałtowna modernizacja oraz westernizacja Japonii i rozpoczął się proces kształtowania nowoczesnych japońskich uczelni państwowych, instytucja ta przechodziła wiele zmian. Kilkakrotnie zmieniała się jej nazwa i przynależność organizacyjna. W 1899 roku stała się niezależną państwową instytucją edukacyjną i badawczą pod nazwą Tōkyō Gaikokugo Gakkō, czyli Tokijska Szkoła Języków Obcych. Wykładano w niej 5 języków: angielski, niemiecki, francuski, rosyjski i chiński. W 1999 roku uniwersytet świętował 100. rocznicę swej niezależnej działalności.

Po II wojnie światowej w Japonii nastąpiły zmiany w systemie akademickim, wzorowano się na systemie amerykańskim. W 1949 roku liczba katedr językowych na TUFS wzrosła do 12. Sukcesywnie TUFS rozwijał nowe katedry, powstały też studia podyplomowe i nowe placówki badawcze. W 2012 roku nastąpiła reorganizacja wydziałów. TUFS coraz bardziej oddalał się od studiów filologicznych w kierunku studiów międzynarodowych o charakterze globalnym. Można powiedzieć, że historia uczelni jest silnie związana z przemianami zachodzącymi w poszczególnych epokach, a treść jej działań edukacyjnych i badawczych odpowiada zapotrzebowaniom bieżących czasów. Od 2014 roku TUFS jako jedna z 37 wybranych uczelni bierze udział w projekcie „Top Global Universities” fundowanym przez japońskie Ministerstwo Edukacji, Sportu, Nauki i Technologii.

TUFS intensywnie rozwija wspólpracę zagraniczną, obecnie współpracuje ze 170 uczelniami i konsorcjami edukacyjnymi w 63 krajach i regionach. Choć TUFS jest uczelnią stosunkowo małą i o wyraźnym, specjalistycznym profilu, plasuje się na dobrych pozycjach w rankingach uczelni japońskich oraz w krajowych i zagranicznych rankingach standardów edukacyjnych i badawczych.

Kadra akademicka TUFS liczy 380 osób, w tym 116 profesorów, którzy są znakomitymi, często jedynymi w Japonii specjalistami w dziedzinie językoznawstwa, studiów humanistycznych i społecznych związanych z poszczególnymi krajami i regionami. TUFS zatrudnia również 167 wykładowców języków obcych, native speakerów, prowadzących zajęcia językowe. Obecnie rektorem TUFS jest prof. Hirotaka Tateishi, iberysta.

Struktura uniwersytetu, studenci i absolwenci

Studia na TUFS trwają 4 lata. Obecnie odbywają się one na dwóch wydziałach. Są to:Wydział Studiów Lingwistycznych i Kulturoznawczych, który rekrutuje co roku 370 osób oraz Wydział Studiów Międzynarodowych i Regionalnych, który rekrutuje co roku 375 osób. Poza tym na TUFS działa też wydział studiów podyplomowych Graduate School (jap. Daigakuin). Oferuje on dwuletnie kursy magisterskie i trzyletnie kursy doktoranckie w zakresie studiów globalnych. Te jednostki prowadzą dydaktykę i badania naukowe nad językami, kulturami i regionami świata.

Obecnie (dane z 2014 r.) na TUFS studiuje łącznie 3714 studentów, w tym 563 studentów zagranicznych. Na studiach podyplomowych studiują 132 osoby. Na TUFS systematycznie przyjeżdżają studenci z Polski, głównie z polskich japonistyk. Obecnie studiują tu 3 osoby z Polski.

Grono studentów TUFS jest sfeminizowane - dla zilustrowania tego faktu można przytoczyć dane dotyczące absolwentów. Zgodnie ze statystykami podanymi na stronie internetowej TUFS do tej pory (do jesieni 2013 r.) uczelnię ukończyło 8171 kobiet i 3641 mężczyzn.

Egzamin wstępny na TUFS, podobnie jak w wypadku innych uczelni, odbywa się w dwóch etapach. Pierwszy z nich to tzw. egzamin centralny (jap. Daigaku Nyūshi Sentā Shiken), który jest bardzo podobny do polskiej matury. Odbywa się co roku w styczniu, przystępują do niego uczniowie wybierający się na studia wyższe. Egzamin jest głównie pisemny, testowy i obejmuje kilka przedmiotów, wybranych pod kątem profilu uczelni, na którą wybiera się kandydat. Wyniki egzaminu centralnego w zasadniczy sposób wpływają na możliwość przyjęcia na wybrany uniwersytet. Nie wszystkie uczelnie organizują dalsze egzaminy, ale w wypadku TUFS trzeba zdawać egzaminy wstępne z języka angielskiego i historii, które odbywają się w lutym. Podobno dostać się na TUFS nie jest łatwo, między innymi dlatego, że egzamin z angielskiego jest szczególnie trudny.

Ze względu na językowy i międzynarodowy charakter uczelni znaczna część studentów TUFS wyjeżdża w czasie studiów na kursy, studia i stypendia zagraniczne.

Absolwenci TUFS znajdują zatrudnienie w różnych dziedzinach. Według rankingu opublikowanego w 2010 r. w czasopiśmie Weekly Economist absolwenci TUFS znajdują się na 16 pozycji pod względem wskażnika zatrudnienia w 400 głównych firmach japońskich. W gronie najwybitniejszych absolwentów TUFS można znaleźć nazwiska pisarzy, naukowców, ambasadorów, polityków, artystów, prezesów firm, dziennikarzy.

Polonistyka

Polonistyka na TUFS funkcjonuje od 1991 roku. Powstanie polonistyki związane było między innymi z korzystną sytuacją polityczną - z rozpadem systemu komunistycznego w Europie w 1989 roku i ożywieniem oficjalnych kontaktów między Japonią i Polską. Na TUFS powstały wtedy dwie nowe katedry: bohemistyka i polonistyka.

Pierwszym wykładowcą i założycielem katedry polonistyki był prof. Tetsushiro Ishii, który jest językoznawcą, polonistą i slawistą. Przez rok sam prowadził zajęcia polonistyczne. Potem dołączyli do niego prof. Tokimasa Sekiguchi, literaturoznawca i kulturoznawca oraz prof. Masatoshi Kohara, historyk i badacz kultury Żydów polskich. Ci zasłużeni poloniści odeszli już na emeryturę, ale ich dorobek badawczy jest bezcenny, a studenci na co dzień nadal korzystają ze słownika i podręczników ich autorstwa.

Obecnie kierownikiem katedry polonistyki jest prof. Koji Morita, językoznawca i polonista. Do etatowej kadry polonistyki należą również: dr Chiho Fukushima, która jest historykiem oraz dr Jagna Malejka, która jest profesorem wizytującym (visiting professor). Z polonistyką współpracuje dr. Koichi Kuyama, który jest polonistą i tłumaczem. Zajęcia językowe są prowadzone przez native speakerów, podobnie jak w wypadku pozostałych języków nauczanych na TUFS. W bieżącym roku akademickim z polonistyką współpracują dwie osoby: Grażyna Ishikawa i Renata Mitsui, związane z polonistyką od pierwszych lat jej istnienia. Zajęcia polonistyczne prowadziły również Bogumiła Izumi i Anna Ikeda.

Obecnie 73 studentów uczy się polskiego i studiuje polonistykę. Prowadzone są zajęcia z gramatyki, komunikacji, czytania, pisania, słuchania, prezentacji oraz wykłady o historii i kulturze Polski oraz zajęcia z językoznawstwa. Studenci uczą się intensywnie języka swej specjalności przez 2 lata, a następnie wybierają seminarium i uczęszczają na odpowiednie zajęcia specjalistyczne. Studia kończą się przedstawieniem pracy dyplomowej na wybrany temat. Do tej pory studia ze specjalnością polonistyczną ukończyły 222 osoby (160 kobiet i 62 mężczyzn).

W ostatnich latach katedra polonistyki ściśle współpracuje z uniwersytetami w Polsce. TUFS zawarł umowę dotyczącą wymiany studentów z Uniwersytetem Jagiellońskim i Uniwersytetem Śląskim. Umowa o współpracy zawarta została także z Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. Co roku 8 studentów otrzymuje stypendia i studiuje na różnych uniwersytetach w Polsce. Od kilku lat rozwija się też współpraca naukowa z polonistykami w Korei Południowej i Chinach. Co 2 lata odbywają się regularne zjazdy polonistyczne nazwane Spotkaniami Polonistyk Trzech Krajów: Chiny, Korea, Japonia (SPTK), zainicjowane ze strony japońskiej prez prof. Tokimasę Sekiguchiego. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 2009 roku w Tokio na TUFS.

Polonistyka na TUFS jest ważnym ośrodkiem krzewienia wiedzy o Polsce w Japonii. Katedra organizuje imprezy kulturalne takie jak np. pokazy filmów polskich, wystawy związane z Polską itd. współpracując przy tym ściśle z Instytutem Polskim w Tokio. Warto też dodać, że biblioteka TUFS może się poszczycić największym w Japonii księgozbiorem w języku polskim.

Kampus w Fuchū

Jesienią 2000r. TUFS opuścił swą starą siedzibę w tokijskiej dzielnicy Kita i przeniósł się na teren obecnego kampusu, znajdującego się w mieście Fuchū. Miasto należy do Metropolii Tokijskiej, która składa się nie tylko z Centralnego Tokio podzielonego na 23 dzielnice, lecz także z rozciągającego się na zachód od centrum rozległego Rejonu Tama. W skład Rejonu Tama wchodzi aż trzydzieści jednostek administracyjnych, a jedną z nich jest miasto Fuchū, położone w stosunkowo niewielkiej odległości od Centralnego Tokio (22 km od Shinjuku) i dobrze z nim połączone komunikacyjnie. Kampus uniwersytecki znajduje się w otoczeniu bujnej zieleni i spokojnych dzielnic mieszkaniowych.

Na powierzchni około 130 tys. metrów kwadratowych rozmieszczono nowoczesne i funkcjonalne budynki, w których znajdują się poszczególne jednostki uniwersyteckie. Teren kampusu przecina promenada biegnąca ukośnie z południa na północ. Główne budynki skupione są wokół centralnego placu, który w czasie przerw między zajęciami tętni życiem. Ponad nim na poziomie pierwszego piętra biegnie galeria łącząca kilka budynków.

Największa i najokazalsza budowla na terenie kampusu to Gmach Wykładowo-Badawczy. Pracownia naukowa polonistyki znajduje się na szóstym piętrze tego budynku. Wszyscy poloniści mogą korzystać z tego pokoju i tam się uczyć. W tym budynku znajdują się też gabinety wykładowców polonistyki. Drugi co do wielkości budynek to siedziba Instytutu Języków i Kultur Azji i Afryki, ozdobiona przy wejściu efektowną mozaiką. Ważne imprezy i wykłady specjalne odbywają się w Auli Prometeusza w budynku Agora Global, znajdującym się w pobliżu głównego wejścia na kampus. Na terenie kampusu znajduje się też biblioteka uniwersytecka, budynek Centrum Nauczania Języka Japońskiego dla Studentów Zagranicznych, obiekty sportowe, domy studenckie zamieszkałe przez studentów 1. i 2. roku oraz studentów zagranicznych, budynek administracji oraz zaplecze w postaci stołówki studenckiej i nauczycielskiej, sklepu spółdzielni studenckiej itd.

Kluby studenckie i juwenalia

Na TUFS działają kluby studenckie, które ogólnie można podzielić na kluby sportowe oraz kulturalne. Działa klub piłki nożnej, koszykówki, rugby, bejsbolowy, dżudo i futbolu amerykańskiego. Kluby kulturalne to na przykład klub flamenco, ceremonii herbacianej, orkiestra uniwersytecka i chór. Studenci TUFS biorą udział w wielu imprezach sportowych, a njawiększą z nich są międzyuczelniane regaty wioślarskie organizowane w maju. Prawie wszyscy studenci pierwszego roku uczestniczą w regatach i w czasie ich trwania odwołuje się część zajęć.

Doskonałą okazją do odwiedzenia TUFS przez osoby niezwiązane z uczelnią są juwenalia Gaigosai, które odbywają się co roku w drugiej połowie listopada i trwają pięć dni. Impreza ma długą tradycję - w zeszłym roku odbyła się po raz dziewięćdziesiąty trzeci! Podczas juwenaliów na cenrtralnym placu kampusu ustawiona zostaje scena, na której odbywają się występy artystyczne. Wokół placu pojawiają się liczne restauracyjki z potrawami z różnych krajów przygotowanymi przez studentów. Co roku studenci polonistyki serwują polskie potrawy i słodycze takie jak; sernik, szarlotka, bigos, grochówka, placki ziemniaczane i inne.

Studenci drugiego roku prezentują przedstawienia w językach obcych (gogeki). Przygotowania do nich trwają długo, a spektakle są doskonale opracowane. Przedstawienia są dla studentów prawdziwą przygodą i znakomitą rozrywką. Do tej pory odbyło się wiele przedstawień w języku polskim, opartych na tekstach polskich legend, tekstach literackich, filmach polskich. Do niezapomnianych spektakli studenckich należą inscenizacje polskiej klasyki, takie jak „Zemsta” Aleksandra Fredry lub „Lilije” Adama Mickiwicza. Wykorzystywano również teksty japońskie, przetlumaczone na język polski. Ostatnio oglądaliśmy „Szewczyka Dratewkę”i „Piękną i Bestię” w wersji polskiej. W zeszłym roku wystawiono spektakl pod tytułem „Nie kłam, kochanie” oparty na polskiej komedii pod tym samym tytułem. 

Serdecznie zapraszamy Państwa do odwiedzenia Tokijskiego Uniwersytetu Studiów Międzynarodowych podczas tegorocznych juwenaliów!

Wszystkie dane liczbowe pochodzą ze strony internetowej TUFS:

http://www.tufs.ac.jp/